Voorzitter,
“Plaatsen we een duimpje omhoog of naar beneden? Waar gaan likes naar toe en wat valt voor GroenLinks in de categorie favorieten?”
Dat waren de vragen die mijn partij zich stelde toen wij de begroting, de najaarsnota en de begroting voor het nazorgfonds gingen voorbereiden zoals die nu aan de orde zijn. Gedegen stukken met dank aan alle samenstellers. Alweer de laatste in deze periode. Ik herinner me nog dat ik mijn eerste algemene beschouwingen benaderde vanuit het stoplichtmodel.
Nu ik uit deze stukken opmaak dat het wel goed zit met het onderhoud en de vervanging van o.a. de elektrische verkeersinstallaties hoef ik daar niet meer mee aan te komen. Bovendien vraag ik me weleens af of iedereen weet wat van hem/haar verwacht wordt bij een rood, oranje of groen verkeerslicht. Volgens mij zijn er nogal wat verkeersdeelnemers die leiden aan een eenzijdige kleurenblindheid: alles ziet altijd groen. Op zich een goede kijk, maar in het verkeer niet zo handig.
Om met de tijd mee te gaan ben ik daarom overgeschakeld op duimpjes, likes en favorieten. Kijkend naar de cijfers kan GroenLinks niet anders dan constateren dat dit de meest optimistische begroting van de afgelopen jaren is. Duim omhoog met like. Niet zo verwonderlijk wanneer we bedenken dat er nogal wat extra inkomsten gegenereerd zijn.
Vanuit het Rijk als gevolg van het actieprogramma Balkenende (25 miljoen euro), het regeerakkoord met de regio-enveloppen (voor Zeeland totaal 35 miljoen met volgend jaar een 1e tranche van bijna 13 miljoen), bijdragen vanuit de andere provincies om een weeffout uit het provinciefonds te compenseren (20 miljoen in 3 jaar) aangevuld met extra opcenten van de motorrijtuigenbelasting uit onze eigen provincie (10 miljoen in 3 jaar). Genoeg likes en duimpjes omhoog. Het kan niet op zou je denken.
De eerlijkheid gebied te zeggen dat we als provincie ook de nodige tegenslagen hebben moeten opvangen. Denk maar aan de Sloeweg en de bijna 28 miljoen voor Thermphos die doorwerken op de komende jaren. En de toekomst van de PZEM is allesbehalve florissant te noemen, ook al zit er veel geld in kas door de verkoop van gezonde onderdelen. Immers de molensteen van de kerncentrale hangt nog steeds om onze nek. Zelfs bij stijgende energieprijzen moet daar nog steeds fors geld bij. Duim omlaag dus. Bovendien is Evides nog steeds niet apart gezet voor/door ons als publieke aandeelhouder. Voor GroenLinks blijft het gek dat je daarbij dan voor je eigen aandelen zou moeten betalen.
VRAAG: Kan GS een indicatie geven hoever het staat met het apart zetten van de kerncentrale? En Evides?
Reactie GS: zowel het een als het ander blijft een complexe materie omdat het zo nauw met de PZEM verbonden is en het Rijk er eveneens bij betrokken is. Toch werkt het bedrijf hard aan de voorbereidingen van deze operaties. Zodra er meer bekend is krijgt PS meer informatie en volgt er een aandeelhoudersvergadering.
Thermphos blijft een groot risico. Net als die kerncentrale. Toch een like voor het totale financiële plaatje nu de Algemene Reserve, de risicobuffer en het weerstandsvermogen weer voldoen aan de door ons gestelde minimale eisen. En dat er dus ruimte is voor investeringen. Voorzitter, misschien verwacht u nu een waslijst aan amendementen en moties van GroenLinks. Maar die gaat er niet komen.
Niet dat GroenLinks geen ambities heeft. Integendeel. Waar die liggen? Kort samengevat zijn die onder te verdelen in een viertal prioriteiten:
- klimaat en energie
- leefbaarheid
- natuur en milieu
- en een sterk, slagvaardig Zeeuws bestuur.
Daarom een like voor de najaarsnota. Want die strategische agenda voor de komende jaren zit vol elementen die zo uit ons verkiezingsprogramma gehaald zouden kunnen zijn. We krijgen bijna zin om mee te besturen.
In relatie met bovengenoemde prioriteiten haal ik hier uit de nota de bestuurlijke samenwerking aan, de klimaatadaptatie, de energietransitie, de Deltawateren en Zuid-Westelijke Delta, de circulaire economie, de cultuur, het culturele erfgoed, de natuur en de weg naar duurzame landbouw, de economische innovaties – gericht op vergroening – de bereikbaarheid inclusief een goed OV, de arbeidsmarkt, de leefbaarheidsagenda en het landschap. In al haar (bio)diversiteit. Aan de hand van 11 maatschappelijke opgaven worden de plannen gepresenteerd en de kosten vertaald in die najaarsnota en de begroting. Duidelijk is wel dat wij dit anno 2019 niet alleen kunnen.
GroenLinks is blij dat meerdere partijen inmiddels het belang van duurzaamheid, innovaties, vergroening en transities onderstrepen. Net als leefbaarheid en een sterk bestuur dat netwerksturing kanaliseert en successen mogelijk maakt. Zoals de laatste jaren wel vaker gebleken is, denkt GroenLinks dat het verschil blijft zitten in de bereidheid en het tempo om de noodzakelijke veranderingen te realiseren. Alsook wat iedereen daarvoor over heeft. Hoewel veel zaken nog in onderzoek zijn of wachten op (gerechtelijke) uitkomsten, zoom ik hier ter onderbouwing in op enkele voorbeelden vanuit de programma’s.
Rond de klimaat- en energietransitie. Pakken we op korte termijn wel alle kansen die zich aandienen? Van onder- en bovenaf? Ik zal hier ons pleidooi voor gas uit zeewier niet herhalen, maar denk dat de urgentie inderdaad zo hoog is dat we elke duurzame kans moeten aangrijpen. Temeer omdat Zeeland alles heeft om zich te onderscheiden. Niet alleen met proeftuinen en kennisoverdracht rond de energietransitie (in besparen, opwekken en efficiënt gebruik), maar ook rond klimaatadaptatie. Voor de veiligheid tegen het water alsook door gebruik te maken van water ten behoeve van de landbouw, de natuur, de biodiversiteit en de leefbaarheid. Onze ambities in deze heb ik in september nog duidelijk gemaakt bij de behandeling van het Omgevingsplan 2018.
Daarom beperk ik mij hier tot de aankondiging dat GroenLinks mede-indiener is van PvdA en CDA moties over resp. Oosterscheldescenario’ en zonnepanelen. Op SGP-motie over waterstof als energiedrager wachten we eerst reactie GS af.
(omdat elektrolyse nog veel kost en wij ook graag alle alternatieven onderzocht zien). Uiteindelijk heeft GroenLinks wel ingestemd met deze motie: het betreft een onderzoek. Zoals GroenLinks alle moties betreffende energie en klimaat steunde, vaak als mede-indiener. Naast die van het elektrolyse-onderzoek haalde ook die over het getij in de Oosterschelde het. Idem die over asbest en zonnepanelen.
VRAAG. Resteert voor dit moment nog 1 vraag rond dit thema: bij de verkoop destijds van Delta-energie is de Stichting Zeeuwse Publieke Belangen opgericht . Als statenleden horen we hier heel erg weinig van. Kan GS vertellen hoe het met dat fonds gaat is wordt?
Reactie GS: veel aan en mee gedaan; hier volgt binnenkort meer informatie over.
Wat betreft de leefbaarheid sluit ik aan bij hetgeen PvdA en SP al hebben opgemerkt. Voorzieningen in zijn algemeenheid alsook die voor je huis dienen voor iedereen bereikbaar en betaalbaar te zijn. Verder zoom ik hier even in op de mobiliteit, de ferry, mensen met een beperking en cultuur. Het doet GroenLinks goed te lezen dat vooralsnog geen sprake kan zijn van verdubbeling van provinciale wegen zoals de Bernhardweg en de N256 van de Zeelandbrug naar Goes. Dat zien wij sowieso niet zitten. Niet voor niets is afgesproken dat vrachtverkeer via de hoefijzerstructuur, dus via de A4, moet.
Goed bereikbaar en betaalbaar OV is al jarenlang een speerpunt van GroenLinks. De motie van 50Plus over gratis busvervoer ouderen is sympathiek, maar voor ons toch te eenzijdig om te steunen. En gaan wij akkoord met een van de weinige extra uitgaven die voor 2019 voorgesteld worden, nl. die t.b.v. de ferry. Zowel de incidentele als structurele 5 ton. Het belang van cultuur bespreken we binnenkort. Ditmaal geen motie van GroenLinks die opkomt voor de belangen van medewerkers in de culturele sector. Hierover wordt weer intensief overleg gevoerd is aangegeven vanuit SCEZ en ZM.
VRAAG: GS deed dit ook voor de cao in 2018. Toen werd verzekerd dat er een uitkomst zou volgen. Maar uiteindelijk blijkt er nauwelijks of niets gecompenseerd over dat jaar. Kan GS toezeggen dat dit voor 2019 wel positiever gaat uitpakken?
Een enkele andere partij had hier ook naar gevraagd. De gedeputeerde gaf de credits in deze nadrukkelijk aan GroenLinks, omdat wij hier al jaren naar vragen. Er heeft een onafhankelijk onderzoek plaatsgevonden. Binnenkort volgen de uitkomsten, conclusies en aanbevelingen. PS wordt daarover geïnformeerd.
Leefbaarheid is een breed terrein en via de nodige maatschappelijke opgaven wordt hier aan gewerkt, o.a. meer vervoer over water en het spoor. GroenLinks zal dergelijke ontwikkelingen stimuleren in woord en daad. Er moet alleen op korte termijn nog wel het nodige extra gedaan worden t.b.v. mensen met een beperking. Bijvoorbeeld in het OV. Daarom zijn wij mede-indiener van een CDA-motie hierover.
Enkele aspecten rond natuur en milieu haal ik hier nog naar voren voor onze derde kapstok. Dat wij vorige maand niet instemden met het milieuprogramma heeft alles te maken met de ambities van GroenLinks. Ik ga hier niet stuk voor stuk herhalen waarom wij dat zo zien. Wel gaat GroenLinks node akkoord met de structurele verhoging van 1 ton per jaar voor de RUD om alle PxQ taken uit te kunnen voeren. Die verwachte verhoging voorspelden wij al. En daar zal het niet bij blijven zeg ik er maar bij. GroenLinks is eveneens benieuwd naar de uitspraak van de Raad van State of de provincie en gemeente wel genoeg gedaan hebben inzake milieuklachten rond de scheepswerf in Reimerswaal.
VRAAG: kunt u toezeggen PS op de hoogte stellen zodra die uitspraak bekend is?
Reactie vanuit GS: ja, dat zeggen wij toe. GroenLinks was mede-indiener van aantal moties rond leefbaarheid. Die over de regie op sociale woningbouw etc. haalde het niet, evenmin die over een lees- en hoorbare begroting. Wel die over betere toegankelijkheid bushaltes voor mensen met een beperking. Wij waren tegen de verdubbeling van de Berhardweg (heeft het niet gehaald) en opnieuw onderzoek scenario’s tunnel (desondanks wel gehaald).
Dat schaalvergroting in de landbouw en terugdringen van de stikstofdepositie niet hand in hand kunnen gaan heeft nu ook het Europees Hof bekrachtigd. De Nederlandse rechter dient nog een uitspraak te doen, maar GroenLinks ziet hier een extra stimulans in om samen sneller te werken aan verkleining van de veestapel en verduurzaming van de landbouw in de richting van natuurinclusief.
VRAAG: Kan GS aangeven of het PAS-programma nu aangepast gaat worden?
Reactie GS: ja, het PAS programma lijkt te blijven bestaan, maar moet aangepast worden. U wordt daarover later bijgepraat.
Om de begroting lees- en hoorbaar te houden voor iedereen is GroenLinks mede-indiener van een motie van D66 die daar om vraagt.
Voorzitter, al met al laat de afdruk van GroenLinks over de begroting en de najaarsnota zich het best vertalen met enkele duimen naar beneden, de nodige omhoog – soms voorzien van likes – en dan zit u nog de wachten op de favoriet. Favoriet voor mijn partij is de insteek van dit college om ruimte te laten voor het nieuwe college en de nieuwe Staten na de verkiezingen van maart 2019. Dan hopen wij meer ruimte te vinden om samen met andere partijen de ambities van GroenLinks versneld waar te maken. Tot slot wil ik eindigen met een dikke duim omhoog. De bezoeken aan Friesland hebben kennelijk aanstekelijk gewerkt nu de provincie samen met de grote steden opteert voor de Europese culturele hoofdstad. Wij waarderen dit initiatief zeer en er spreekt zeker ambitie uit. 2033 is nog ver weg. maar voor ons kan dat jaar niet meer stuk. Sluiting van de kerncentrale en de culturele hoofdstad naar Zeeland.
Over snelheid gesproken, soms lijkt het wel: hoe vager hoe trager. Daarom nog 1 slotvraag in het verlengde van de conclusies en aanbevelingen die de auditcommissie maakt (en die GroenLinks onderschrijft):
VRAAG: kan GS toezeggen dat concretisering van doelen plus de toezegging dat elk onderwerp voorzien zal worden van een footprint nog deze periode op meer invulling mag rekenen?
GS is hier niet op ingegaan.
