We hadden als fractie een aantal moties ingediend, een aantal is ingetrokken en de anderen zijn helaas niet aangenomen. Hieronder kunt u het betoog van Gerwi Temmink lezen en de standpunten over de voorstellen en moties. Voor ons is van belang dat er steeds een koppeling is naar ons Manifest en daar blijven we op wijzen.
Voorzitter,
Griekenland, Canada, Frankrijk. Jemen, Oekraïne, Israël en de Gazastrook. Overal in de wereld zagen en zien we brandhaarden ontstaan door verschillende oorzaken. Terwijl deze crises elders woeden, kijken wij hier naar de cijfers voor Zeeland in 2024 en de jaren daarna. Twee zaken zo op het oog onvergelijkbaar. We realiseren ons dat we de grote wereldwijde branden niet kunnen blussen vanuit onze provincie, hoe graag we dat ook zouden willen.
Wanneer we ons echter richten op waar we wel verantwoordelijk voor zijn, dan zien we dat ook daar zorgen zijn. Burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties in Zeeland ervaren smeulende branden. Zij maken zich terecht zorgen over onderwerpen als groeiende armoede ondanks hard werken, onzekerheid over openbaar vervoer, de hoge prijzen, de impact van extra kerncentrales op onze omgeving, oplossingen voor de natuur, zoet water, de netcongestie plus de effecten van droogte, hitte en wateroverlast op ons gebied, en de stijgende zeespiegel. Ook de betaalbaarheid van woningen en de aanhoudende aanwezigheid van PFAS roepen vragen op.
En dan is deze opsomming echt niet volledig. De fractie van PvdA-GroenLinks erkent de inspanningen van het college om deze uitdagingen aan te pakken. Ook de lijn van het coalitieakkoord "Met Zeeland, voor Zeeland" zien we terug. Met een kloppende begroting voor de komende jaren.
VRAAG: neemt GS de aanbevelingen vanuit de auditcommissie over? Onze fractie vindt een gedegen financieel beleid belangrijk en hecht waarde aan deze aanbevelingen. Antwoord: ja!
Daarnaast stellen we hier nadrukkelijk de vraag of deze aanpak voldoende zal zijn om de smeulende branden te blussen. Net als bij de presentatie van het coalitieakkoord, vindt de fractie van PvdA-GroenLinks de plannen te behoudend. Teveel voortbordurend op houden wat je hebt. Met een enkele aanvulling hier en daar. Een paar voorbeelden:
- Zeeland is de provincie met de minste nieuwe natuur van Nederland en dan nog gaan we de beoogde hoeveelheid hectares nieuwe natuur niet halen
- Zeeland staat met stip onderaan waar het gaat om het areaal aan biologische akkerbouw
- het belang van natuur en biodiversiteit bij het oplossen van de stikstofproblematiek wordt benoemd als ook van belang zijnde, maar staat niet bovenaan terwijl alle sectoren daarvan afhankelijk zijn en
- de provincie heeft de ambities om de culturele hoofdstad van Europa te worden laten varen.
VRAGEN: erkent het college zich in deze constateringen. Wat wil zij hieraan gaan doen?
Hier heeft het college niet specifiek op gereageerd. In zijn algemeenheid was het zeer ingenomen met de begroting en de najaarsnota, gesteund door de coalitiepartijen. Vanuit de oppositie reageerden alleen de PvdD en SP in soortgelijke bewoordingen als wij.
Kortom: de fractie van PvdA-GroenLinks ziet geen doorbreking van bestaande systemen. Economische groei mag en kan volgens ons niet langer de leidende factor zijn, in plaats daarvan moeten we ons richten op het welzijn en welbevinden van mens, natuur en milieu.
Dit vereist een andere benadering. Onze fractie ziet dat de landbouwtransitie te veel vertrouwt op technologische innovaties, terwijl we juist stap voor stap meer moeten inzetten op natuur-inclusieve landbouw, zoals voedselbossen. We vragen dan ook om meer financiering voor dergelijke projecten.
In de hele begroting en najaarsnota constateren we op meerdere plaatsen diezelfde behoudende benadering. Dit is voor ons onvoldoende. Daarom herhalen we de punten uit ons manifest. U – en alle collega’s hier in de zaal – reeds aangeboden bij onze eerste reactie op het coalitieakkoord. Ze zijn nog steeds verkrijgbaar aan het eind van de vergadering. Alle 10 gericht op voor iedereen een duurzame toekomst voor Zeeland. In willekeurige volgorde:
- Een schone en veilige leefomgeving.
- Goede voorzieningen.
- Zorg voor het klimaat en duurzame energie
- Gezond en lokaal voedsel.
- Gezond leven.
- Een circulaire economie.
- Een bloeiende culturele sector.
- Bereikbaarheid voor iedereen.
- Toerisme en leefbaarheid.
- Echte inspraak voor iedereen.
In het streven naar veranderingen waar deze tijd om vraagt staan we niet alleen.
Zeeuwse jongeren bijvoorbeeld, ongeacht hun politieke overtuiging, hebben onlangs hun visie op Zeeland in 2050 gedeeld. Eentje die sterk aansluit bij onze doelstellingen.
VRAAG: de gedeputeerde zei bij de in ontvangstneming hier blij mee te zijn. Onderschrijft GS wat deze jongeren voorstaan? En zo ja, hoe zien zij kans deze ideeën versneld te realiseren?
Reactie GS positief, maar niet direct versnellend. Later meer inschikkelijk. Zie motie verderop.
Hoewel we goed begrijpen dat veranderingen niet van de ene op de andere dag kunnen plaatsvinden, moeten we als provincie ambitieuzer en sneller handelen. Daarom dien ik namens onze fractie enkele moties in en zullen we moties van andere partijen onderschrijven die deze doelen steunen. En dit is slechts het begin; in de komende jaren zullen we onze 10 punten verder uitwerken! Uiteraard komen we daarop dan terug. In Zeeland en hier in PS!
De fractie van PvdA-GroenLinks is bereid om samen te werken en oplossingen te vinden, omdat we geloven dat we soms de bestaande systemen moeten doorbreken. We moeten eerlijk delen, vervuilers laten betalen en belastingen hervormen. Want zoals al eerder opgemerkt: economische groei mag niet langer de hoogste prioriteit hebben.
We realiseren ons dat we daarbij mede afhankelijk zijn van nationale en Europese maatregelen, maar we moeten ons als provincie ambitieuzer tonen. Daarom roepen we op tot veranderingen in een hoger tempo en bieden we alvast een paar concrete moties aan om de eerste stappen richting deze doelen te zetten.
Onze fractie kijkt uit naar verdere discussie en samenwerking. En zou graag zien middels de aanname van die moties dat uitgestoken handen in deze Staten elkaar gaan vinden.
Het gaat de fractie van PvdA-GroenLinks om de volgende moties:
- Eentje die vraagt om uitwerkingskansen van de jongerenvisie Challenge 2050 mogelijk te maken. Motie kon ingetrokken worden na toezegging GS dat zij die jongeren in samenwerking met Jouw Zeeland hiervoor uitnodigen. Via de griffie komt alle info over Challenge 2050 na volgende week beschikbaar inclusief de generatietoets.
- Eentje die vraagt om kerkgebouwen, die niet meer als zodanig in gebruik zijn, ook in de toekomst te kunnen laten voorzien in maatschappelijk van belang zijnde doelen
Motie kon ingetrokken worden omdat GS toegezegd heeft deze uit te werken in een plan van aanpak dat het gehele culturele erfgoed omvat.
- Eentje die oproept tot verlenging van de OV-concessie met Connexxion t/m eind 2026 opdat we tijd creëren om samen te bekijken hoe we Zeeland in de toekomst kunnen voorzien van goede betaalbare OV-voorzieningen.
Na stevige discussies kon deze motie ingetrokken worden omdat duidelijk werd dat bij die verlenging van 2 jaar afgesproken wordt dat zo’n 90% van de lijnen zal blijven en dat voor de overige gaat gelden dat er minimaal gelijkwaardig of beter OV voor terugkomt.
- Eentje die oproept het aantal hectares nieuwe natuur toch op tijd te realiseren.
Deze motie werd weggestemd (10 voor, 27 tegen) omdat GS aangaf dat die laatste 150 ha binnen afzienbare tijd na 2027 toch wel gerealiseerd gaat worden op vrijwillige basis > de fractie van PvdA-GroenLinks zal hier scherp op blijven.
- Eentje die vraagt om een verdubbelde inzet ten aanzien van innovatieve natuur-inclusieve landbouwprojecten.
Ook deze motie redde het niet (15 voor, 22 tegen). Erg jammer. Gemiste kans voor GS om te laten zien dat ze echt niet zo behoudend zijn als wat onze fractie veronderstelt.
Wel opvallend dat het CDA als coalitiepartij wel voorstemde. Het onderwerp leeft veel meer dan GS denkt. Woensdag 15 nov a.s. bv. info over agroforestry en voedselbossen in Oostkapelle. Van onze fractie zal daar i.i.g. iemand bij zijn.
Zoals u vast wel heeft opgemerkt voorzitter wil de fractie van PvdA-GroenLinks de smeulende ondergrondse brandjes zo spoedig mogelijk blussen voor zover wij daar als provincie toe in staat zijn. Niet door olie op het vuur te gooien. Wel door onze rol als oppositieleider, als waakvlam, op te voeren.
Tot slot kom ik graag terug op mijn inleiding van deze algemene beschouwingen. Wij kunnen vanuit de provincie de wereldbrandhaarden niet oplossen, misschien wel een aantal smeulende branden hier. Maar overal geldt dat we de dialoog moeten blijven voeren. Waarbij ook de aandacht voor minderheden van belang blijft. De fractie van PvdA-GroenLinks wil dit in Zeeland niet met de Franse slag doen. Evenmin zien we de toekomst als een Griekse tragedie. We vestigen onze hoop op het symbool uit de Canadese vlag! Het esdoornblad, staand voor het belang dat dat land hecht aan de natuur in dat land en alles wat daarmee verband houdt. Ook voor onze provincie geldt dat alles nauw met elkaar verband houdt. Dank ook voor het beantwoorden van onze technische vragen en het tot stand komen van de begroting 2024 en de najaarsnota 2023.
Als het goed is heeft u de moties inmiddels digitaal ontvangen en kunt u die onderdeel van de beraadslagingen maken. Omwille van de tijd en duidelijkheid verzoek ik u de mede-indieners en de dictums van de moties voor te lezen, ook voor hen die ons digitaal volgen.
Omdat de begroting voor 2024 en de jaren daarna sluitend (b)lijkt, heeft PvdA-GroenLinks hiermee wel ingestemd. Temeer omdat het wel een heel zwaar middel zou zijn dat niet te doen en ook omdat praktisch de gehele oppositie hetzelfde standpunt innam. Wel hebben we nadrukkelijk aangekondigd dat de mensen het komende jaar/de komende jaren meer van ons mogen verwachten bij de uitwerking van de 10 belangrijke punten uit het manifest.