Rutte offert goed nabuurschap op omwille van partijpolitiek spelletje. Bron: de Volkskrant | Sabine Schipper - 7 oktober 2010 Dat het nieuwe kabinet doet aan kortetermijndenken was bekend. En dat het de blik naar binnen zou richten was ook te verwachten. Maar één voorstel ging wel erg ver: het politiek en economisch belangrijke Scheldeverdrag, resultaat van jarenlang onderhandelen met de Vlamingen, wordt opeens deels 'heroverwogen'. De geplande ontpoldering van de Hedwigepolder in het kader van natuurcompensatie staat wederom ter discussie.
Het gerucht wil dat het weerspannige CDA-Kamerlid Ad Koppejan hiermee moest worden gepaaid. Als dat zo is, zou Koppejan - een verklaard tegenstander van ontpoldering - geen knip voor de neus waard zijn. Erger is dat het nieuwe kabinet kennelijk bereid is de gevoelige betrekkingen met Vlaanderen op het spel te zetten, en zichzelf internationaal te kijk zet als een onbetrouwbare verdragspartner.
Aan de moeizame totstandkoming van het Scheldeverdrag ging een lange geschiedenis vooraf. In 2005 werd een onderhandelingsperiode van zes jaar afgesloten met de ondertekening van vier Scheldeverdragen waarin de regeringen van Nederland en Vlaanderen hun langetermijnbeleid voor het Scheldegebied vastlegden. De tandem Antwerpen-Rotterdam is voor West-Europa in tijden van globalisering een belangrijk middel om concurrerend en gelijkwaardig te kunnen blijven ten opzichte van andere wereldhavens. Vlaanderen en Nederland hebben beide weinig mogelijkheden tot uitbreiding van hun havenactiviteiten zonder op te botsen tegen leefbaarheids- en milieubezwaren. Samenwerking biedt dan uitkomst.
De Scheldeverdragen behelsden afspraken over verdieping van de vaargeul voor betere bereikbaarheid van de Antwerpse haven, en over beleid en beheer van het gebied. Om de intensivering van industriële activiteiten in balans te krijgen met de milieubelangen, werd onder andere afgesproken dat 600 hectare landbouwgrond zou worden 'teruggegeven aan de natuur'. Het element van de verdragen leidde tot ophef in Nederland. Er was veel verzet tegen dit voornemen in Zeeuws-Vlaanderen, en met name het CDA, de partij van de boeren, wilde onderzoeken of het milieubelang ook anders dan door opoffering van landbouwgrond kon worden gediend.
Een commissie onder leiding van oud-minister en commissaris der koningin Ed Nijpels keek ernaar en concludeerde dat er geen fatsoenlijk alternatief voor ontpoldering was. Premier Balkenende probeerde vervolgens in 2009 op eigen houtje het ontpolderingsplan tegen te houden in een kennelijke poging zijn Zeeuwse achterban tegemoet komen. Daarmee beging hij een diplomatieke blunder van formaat. De verdiepingsactiviteiten in de Schelde werden uitgesteld, want verdieping en ontpoldering moesten hand in hand gaan. De Vlaamse premier Kris Peeters was not amused, om over de Antwerpse haven nog maar te zwijgen.
Uiteindelijk heeft het Nederlandse kabinet de bezwaren van Balkenende toch naast zich neergelegd. Het behoud van 600 hectare grond voor de Zeeuwse landbouw woog niet op tegen de hogere belangen: de betrouwbaarheid van Nederland als verdragspartner, de goede relaties met onze zuiderburen, en de economische betekenis van samenwerking tussen Rotterdam en Antwerpen.
Die belangen zijn absoluut niet veranderd. De macht van Vlaanderen neemt toe - ten koste van het federale België. De Vlaamse overheid zal in de toekomst steeds vaker gesprekspartner nummer één zijn voor de Nederlandse regering als het gaat om de economische betrekkingen met België. Heroverweging van het verdrag staat gelijk aan het schofferen van de Vlaamse regering. Daarnaast maken Vlaanderen en Nederland beide deel uit van de Benelux, een recentelijk gereanimeerd samenwerkingsverband dat ons, kleine spelers, in EU-verband kan verzekeren van strategische partners. Goed nabuurschap is niet iets om te verkwanselen met slecht gespeelde, partijpolitieke spelletjes.
Sabine Schipper
De auteur houdt zich als historicus en publicist met name bezig met de Belgisch-Nederlandse betrekkingen. Zij verbaast zich over het gemak waarmee het kabinet-Rutte de ontpoldering van de Hedwigepolder opnieuw ter discussie stelt.