Voorzitter,

De jaarstukken over 2016. Voor de fractie van GroenLinks een belangrijk instrument om de controlerende taak te kunnen uitvoeren. Allereerst kijk ik dan of er een goedkeurende controleverklaring van de accountant bij zit voor zowel de getrouwheid als de rechtmatigheid. Dat heeft even geduurd – daar kom ik straks nog op terug bij de risico’s – maar die is er. Groen vinkje dus.

Voor GroenLinks ook van belang: de bezoldiging van geen van de functionarissen overschrijdt de WNT: Wet normering topinkomens. Groen vinkje.

Hoewel er voor milieu, ruimtelijke omgeving en onvoorzien meer werd uitgegeven dan begroot – hetgeen eigenlijk niet mag – toch een groen vinkje omdat deze extra uitgaven deels gecompenseerd worden door meer inkomsten of binnen de marges vallen zoals wij die als PS hebben vastgesteld.

Inhoudelijk heeft de provincie het goed gedaan. Dat mag je concluderen als er van de 72 doelstellingen slechts eentje niet gerealiseerd blijkt. Toch hou ik het op een oranje vinkje. 30 van die doelstellingen blijken immers slechts voor een deel geconcretiseerd te zijn. Bovendien zijn de omschrijvingen niet altijd helder. Daarom sluit GroenLinks zich aan bij de aanbevelingen van de auditcommissie.

Twee van de drie hoofdaanbevelingen van vorig jaar zijn gerealiseerd t.b.v. de primaire registraties en de interne controle dankzij de invoering van een nieuw systeem en de herinrichting van het inkoop- en factuurproces. Bovendien blijken enkele controleverschillen dusdanig klein dat ze binnen de foutmarges blijven. Groen vinkje, zou je zeggen. Maar ik maak er toch een oranje vinkje van. Want ik zit nog met die derde aanbeveling. En de ontdekking die ik zelf deed bij de incidentele baten en lasten op blz. 148: waar voor milieu zo’n 10 miljoen aan lasten geraamd was, bleken dat er 34 te zijn… Oeps. Een verschil van 24 miljoen euro zonder enige verklaring! Die kwam later: bleek een tikfout, moest 14 miljoen zijn en dat verschil van zo’n 4 miljoen zit hem dan in Thermphos. Hoewel de interne controle versterkt is, is er blijkbaar niemand die dat constateert. Ook niet vanuit GS of de accountant. Daarom een vraag hierbij:

Kan de gedeputeerde toezeggen dat er nog in 2017 een visie ligt op de interne controle? En dat die dusdanig doorontwikkeld is dat die volgend jaar niet weer als aanbeveling van de accountant is blijven hangen?

De risico’s bij grote projecten zijn en blijven niet alleen voor de accountant een belangrijk aandachtspunt. Zeker ook voor GroenLinks. Rond Waterdunen en Perkpolder zijn stappen gezet, die financieel gezien in elk geval voor wat meer vastigheid lijken te zorgen. Over Delta en de kerncentrale heeft GroenLinks het afgelopen jaar veel gezegd. Die risico’s zijn ook vandaag al genoemd. De echte uitgaven voor de Tractaatweg volgen nog. En dat er nog eens 20 miljoen naar de aansluiting van de Sloeweg op de Bernhardweg gaat, is ons een doorn in het oog, maar democratisch besloten.

Daarom richt ik mij hier op het grootste risico van dit moment: Thermphos. Niet voor niets moest daar toch een voorziening voor aangelegd worden van 4,3 miljoen euro in 2016. En ook voor 2017 hebben we alweer een greep van 7 miljoen uit de algemene reserve moeten halen. Als ik de cijfers goed interpreteer, verwachten wij hieruit nog minimaal 5.2 miljoen nodig te hebben aan beheerkosten tot en met mei 2018.

Heeft de fractie van GroenLinks deze conclusie terecht getrokken uit deze jaarstukken?

Cijfers die in eerste instantie nog niet meegenomen waren voor de berekening van het weerstandsvermogen. Een weerstandsratio van 3 klinkt dan heel mooi als de norm 1,5 is. Maar neem je die Thermphos-risico’s wel mee, dan kom je bijna 1 op 1 uit: er is immers minimaal 19 miljoen nodig aan buffer terwijl de algemene reserve en budgettaire ruimte voor dit jaar maar net de 20 miljoen overtreffen. Laat ik daar nou vorig jaar in mijn bijdrage al voor gewaarschuwd hebben! Voorzitter, u begrijpt vast wel waarom dit, gecombineerd met de andere risico’s, voor GroenLinks een reden temeer zal zijn om de financiële ontwikkelingen zeer kritisch te blijven volgen. Wel fijn in dat kader is het gegeven dat we hier nu ook kwartaalrapportages van krijgen. Dank voor het vele werk dat verzet is om te komen tot deze jaarstukken.  

Waarmee het bruggetje gemaakt is naar de Zomernota. Geen voorjaarsnota ditmaal, maar dat heeft alles te maken met het verwerken van de Thermphos-risico’s. GroenLinks stelt dat op prijs, want zo praten we over reële cijfers en kunnen we begrijpen waarom GS voorstelt het de komende jaren financieel rustig aan te doen wat de investeringen betreft. Ook al is er vorig jaar op de investeringsagenda 2017-2019 ruimte gevonden voor 28,5 miljoen. Daarvan mogen er dit jaar zo’n 7 miljoen ingezet worden t.b.v. met name maatschappelijke opgaven en dito projecten die liggen in het verlengde van het actieprogramma Balkenende.

Een programma dat GroenLinks toejuicht omdat het in 4 van de 5 gevallen overeenstemt met wat wij voor ogen hebben met Zeeland. Daarom zijn we blij dat er ondanks de voorzichtige opstelling voor 2018 en 2019 dit jaar wordt ingezet op een veilige infrastructuur met meer fietspaden. De overige asfalteringsplannen en wegenuitbreidingen mogen van ons wel een tandje of wat lager.

Het voorstel om de vijf concrete projecten voor de investeringsagenda – te weten Campus Zeeland!, Zuid-Westelijke Delta, Economische Innovaties, wegeninvesteringen en Impuls Bedrijventerreinen – uit te breiden met een zesde, namelijk ruimte bieden voor de realisatie van hectares nieuwe natuur om het Natuur Netwerk Zeeland verder te vervolmaken, is er een die mag rekenen op volledige instemming van GroenLinks.

Dat er eveneens ruimte gevonden is om de biobased economy en de circulaire economie verder uit te breiden, vooral met het oog op de energietransitie, bewijst voor GroenLinks dat inmiddels veel meer partijen gaan voor vergroening van de economie. Dit kan en moet nog veel verder gaan, vindt GroenLinks. Voor woningen, voor verbruik en opwekking van schone energie, voor meer OV, voor meer transport over water en spoor enz. enz. Kijk ons programma er maar op na. GroenLinks wil er hier één ding uitlichten. In het kader van die energietransitie kom ik hier nog eens met het idee dat wij ongetwijfeld ook opnieuw zullen bespreken e bij de totstandkoming van de Energietransitie Agenda.

Kan de gedeputeerde toezeggen dat de provincie zich wil inzetten om te (laten) onderzoeken of er behoefte is aan een overkoepelende Nieuwe Zeeuwse Energie Maatschappij t.b.v. zelf opgerichte, duurzame energiecoöperaties voor particulieren en het Zeeuwse mkb zoals GroenLinks onlangs opperde?

Tot slot, voorzitter, zou ik graag een oplossingsrichting willen aanreiken voor ons grootste risico, zoals dat blijkt uit de jaarstukken – Thermphos dus – vanuit de verplichting die we op ons genomen hebben in het Zeeuws Energieakkoord en die helemaal past in de uitdagingen die de energietransitie voor Zeeland biedt. Het idee om windmolens te realiseren op het terrein van Thermphos, opdat Zeeland Seaports (ZSP) uit verkoop en/of exploitatie van die energie-opwekkers een deel van de saneringskosten kan betalen. De gedeputeerde heeft al eerder toegezegd dit idee mee te nemen naar ZSP.

Kan de gedeputeerde aangeven of hij dat inmiddels aangekaart heeft bij ZSP en hoe dat bedrijf tegenover dit idee staat? Temeer omdat Thermphos een hobbel is op weg naar een evt. fusie met het Havenbedrijf Gent en wij als aandeelhouders hierin toch belanghebbende zijn. Zowel voor die energiedoelen als van ZSP en het veiligstellen van het Thermphosterrein. Kan dit punt meegenomen worden als aandachtspunt voor de begroting 2018 ev?

Tot zover mijn bijdrage voorzitter.

In tweede termijn:
GroenLinks stemt in met de Jaarstukken 2016 en de Zomernota 2017.