Onze duovoorzitters Gerwi Temmink en Ralph van Hertum gaven aan wat de fractie belangrijk vindt en welke moties en amendementen we in zouden dienen.

U kunt hun betogen hieronder  lezen. 

---------------------------

Voorzitter, 

Het zijn mistige tijden. Goed voor mooie natuurplaatjes en een mystieke foto van de plek waar ’s werelds grootste converterstation komt. Maar niet goed wanneer je gaat voor heldere vergezichten. PvdA-GroenLinks geeft daaraan de voorkeur. Letterlijk en figuurlijk. Want ook politiek gezien zijn het mistige tijden.

Dan doel ik niet op de begroting. Die is sluitend voor meerdere jaren. Dank voor het beantwoorden van onze vragen hieromtrent. Dat scheelt weer spreektijd. Complimenten ook voor het herschrijven van de teksten: er is nu niet meer geknipt en geplakt uit eerdere jaren. Van belang blijft hoe het provinciefonds eruit komt te zien na 2026. En hoe het risicomanagement eruit gaat zien. PvdA-GroenLinks onderschrijft daarom ook de brief van de auditcommissie. 

VRAAG: Wat gaat GS doen met de aanbevelingen van de auditcommissie? 

Antwoord GS: daar zijn we blij mee en die zullen we opvolgen.

Interessant ook wat we met elkaar gaan besluiten over de besteding van de incidentele en structurele baten uit het dividend van o.a. de ZEH. Maar dat is voor de toekomst. Terug naar het heden: de najaarsnota is nog steeds beleidsarm opgesteld. En dat terwijl dit college er toch al weer ruim anderhalf jaar zit. Maar wellicht heeft dit ook te maken met die politiek mistige tijden waarover ik sprak. 

De democratische waarden staan onder druk. Hoe zal het verder gaan in de VS nu de Amerikanen hebben gekozen? En in Europa? Het Nederlandse kabinet trekt vooral mistgordijnen op in plaats van te komen met heldere visies op hoe we samen de grote, maatschappelijke opgaven succesvol kunnen gaan aanpakken. Althans zo ervaart de fractie van PvdA-GroenLinks dat. 

Ga maar na: de provinciale gebiedsprogramma’s om de biodiversiteit te verbeteren in harmonie met het landschap en de landbouw worden van tafel geveegd inclusief de plannen hoe de stikstofneerslag hier kan worden teruggedrongen. Het alternatief? Die zijn gehuld in dichte mist. En de grote vraag blijft hoe haalbaar de aangedragen oplossingen straks worden. 

We dienen ons immers te houden aan de Europese en landelijke wet- en regelgeving. Bovendien hebben we als PvdA-GroenLinks al vaker gewezen op de vele dwarsverbanden en samenhangen tussen al die uitdagingen. Meer woningen bouwen willen we bijvoorbeeld allemaal. Zeker ook in Zeeland. Als het stikstofprobleem echter niet snel wordt opgelost regent het straks weer uitspraken van de rechter tegen bouwvergunningen. Overigens is onze fractie blij met de aanpak vanuit GS om het overschot aan stikstofruimte voor Cargill in te perken tot wat echt nodig is. 

Over regen gesproken: het kan u niet ontgaan zijn dat klimaatverandering in Spanje geleid heeft tot forse overstromingen. Met als gevolg een enorme watersnoodramp. De kracht van water is bekend. Zeker ook in onze provincie. Net als het belang van een adequate, van CO2 en stikstof. Zowel Europees, landelijk als provinciaal dienen aangescherpte doelen tenminste gehaald te worden. En dat terwijl cijfers aantonen dat dit steeds lastiger wordt: nu nog maar 5% kans dat we de doelen van Parijs bv. gaan halen, vorig jaar was dat nog 15%.

Een VRAAG in deze: Hoe denkt GS de doelen van het NPLG-programma te kunnen realiseren nu die wel blijven staan, maar de landelijke middelen daarvoor gereduceerd zijn tot grofweg 20% van wat het vorige kabinet hiervoor beschikbaar stelde? Hoe wordt PS betrokken bij deze opgaven?

Antwoord GS: dat is inderdaad grote uitdagingen. We proberen ruimte te vinden in huidige programma’s en fondsen. Reactie vanuit fractie: zonder rijksgeld doelen zo niet haalbaar. 

Voor de fractie van PvdA-GroenLinks zijn een paar dingen in ieder geval zonneklaar: 

  • mist ontstaan als gevolg van onvolledig, onjuist of zelfs nepnieuws moeten we op laten trekken door sowieso te  zorgen voor volledige, tijdige en correcte informatie
  • we moeten openstaan voor elkaars ideeën met respect voor elkaars meningen
  • met andere woorden: niet doorgaan met polariseren, maar echt zoeken naar oplossingen. Niet alleen voor de korte termijn, het gaat immers om vergezichten.

Voorzitter, dit zijn o.i. geen onmogelijke wensen. Tenminste wanneer bewustwording en urgentiebesef voorop staan! Dan hoeft het niet moeilijk te zijn. Afgelopen maandag was er bijvoorbeeld een interessant symposium, georganiseerd door de Levende Delta – u weet wel (of misschien ook niet?), een club van anti-ontpolderaars – over zeespiegelstijging en wat kunnen we daartegen doen in Zeeland? Een paar Statenleden en ook gedeputeerde Vael waren daarbij aanwezig. Deskundigen maakten duidelijk dat alles zetten op verhoging van dijken niet de oplossing blijkt. Zeker niet op langere termijn. Bouwen met natuur biedt veel meer mogelijkheden. Binnen- en buitendijks. Het gaat te ver om daar nu uitgebreid op in te gaan. Maar wel 

1 VRAAG: zou de verantwoordelijk gedeputeerde mee willen werken aan een informatiesessie voor alle Zeeuwse politici over die voorgestelde opties?

Antwoord gedeputeerde: ja, ik zeg toe dat ik dit samen met u ga organiseren.

Voorzitter, naast de reeds aangehaalde mist vanuit Den Haag met bijbehorende aandachtspunten voor Zeeland rond energie, klimaat, landbouw, water, het landschap en wonen kan ik nog wel een aantal Haagse mistgordijnen opsommen:

landelijk wordt de kraan verder dichtgedraaid voor o.a. onderwijs, zorg, cultuur, de bereikbaarheid en het OV, de natuur, het milieu en sport.

Met uw goedvinden zet mijn collega duo-fractievoorzitter graag uiteen hoe de fractie van PvdA-GroenLinks de Zeeuwse belangen in deze het beste denkt te kunnen behartigen. 

De fractie van PvdA-GroenLinks heeft voor de begroting 2025 en de najaarsnota 2024 gestemd; onze moties haalden het niet, eentje wordt herstemming (buitenlandse studenten).

--------------------------------

RALPH

Door de mist

Voorzitter, ook ik begin mijn bijdrage vanuit de mist met een historische wandeltocht. Op 25 oktober 2024 traden 150 wandelaars tachtig jaar na dato in de voetsporen van de bevrijders. Het waren tachtig bijzondere kilometers over donkere dijken in de gemeente Borsele, over verlaten landwegen en door akkers en velden. Die overlevingstocht was voor de lopers een grote uitdaging. Zeker toen de mist sterk kwam opzetten en de vermoeidheid begon in te treden, kregen de wandelaars het zwaar. Deze tocht staat symbolisch voor de situatie waarin Zeeland zich nu bevindt. De mist is opgekomen en we zijn nog vele kilometers onderweg naar onze eindbestemming. De uitdagingen zijn talrijk en we hebben slecht zicht op de toekomst. Voor ons is het dan tijd om vertrouwen te houden op ons moreel kompas en met een helder licht op zoek te gaan naar de oplossingen waar Zeeland en de Zeeuwen naar snakken. 

Volgens de PvdA-GroenLinks hebben veel sectoren in Zeeland het op dit moment zwaar. Sport, cultuur, wonen, werk, vervoer, natuur en onderwijs staan er niet goed voor. Laten we beginnen met het onderwijs. De UCR, de HZ en Scalda bevinden zich momenteel in de mist. Door landelijke wet- en regelgeving lijken grote veranderingen op komst, die het einde van de UCR gaan betekenen en HZ een zware klap gaan toebrengen. Het gaat over de wet die buitenlandse studenten zal weren op de Zeeuwse campus. Voor HZ gaat het om 15- 20%. Bij de UCR rond de 65-70%. Onderwijs zit bij onze partij in het bloed en we vinden dat het provinciebestuur diep moet gaan om het Zeeuwse hoger onderwijs te redden. Daarom roepen we in een motie op dat Gedeputeerde Staten met de onderwijsinstellingen, de lobbyisten, de Zeeuwse gemeenten en het bedrijfsleven alles uit de kast te halen om deze wet van tafel te krijgen of te amenderen, zodat in Zeeland wel buitenlandse studenten welkom zijn en blijven.

Tijdens de wandeltocht zagen we regelmatig dat mensen verzorging nodig hebben. Als de wandeltocht symbool staat voor het leven, dan zijn er gedurende ons leven in Zeeland specialisten nodig die ons goed, snel en professioneel zorg kunnen bieden, zodat we weer fit verder kunnen lopen. De berichten van de afgelopen tijd hebben ons daarom geschokt. Zorginstellingen zijn gesloten, bezuinigen of staan onder grote druk. In een motie roepen we op tot het uitroepen van een Zeeuwse zorgcrisis. We willen het provinciebestuur hiermee in actie laten komen, samen met zijn partners, om de fundamenten van de Zeeuwse zorg te verstevigen en de zorginstellingen overeind te houden. 

Ook cultuur gaat ons aan het hart. Tijdens de wandeling zien we een prachtige optocht van lichtjes door het landschap glijden. Het doet ons denken aan een voorstelling van het Zeeland Nazomerfestival (ZNF). Waarbij de lichtjes het toneelspel verlichten en het publiek zo af en toe verlichte idealen ter overdenking mee naar huis neemt. Theaterproductiehuis Zeeland heeft van het Rijk te horen gekregen dat er waarschijnlijk geen subsidie meer voor de organisatie beschikbaar is. Wij vinden dat de organisatie de kans moet krijgen om met sponsoren en subsidies 2025 te overleven en zo aangepaste plannen voor 2026 te maken. Daarvoor zal extra hulp vanuit de provincie, bedrijven en de gemeenten nodig zijn. Daarvoor hebben we motie drie opgesteld.

Bereikbaarheid vinden we ook belangrijk. Zo willen we dat wandelaars na het finishen van hun wandeltocht terug kunnen reizen naar Zeeuws-Vlaanderen. We komen met de motie om de Westerscheldetunnel bij de reparaties voor beide overkanten open te houden. Liever alle twee de kanten langzamer naar de overkant, dan één kant die uren mag omrijden. We komen daarvoor met motie nummer vier. Onze volgende motie gaat over bereikbaarheid in een kleiner gebied, vergelijkbaar met de eindbestemming Nieuwdorp. In ’s-Heer Hendrikskinderen heeft de provincie het plan uitgerold om de Nieuwe Rijksweg aan te passen. Dit wordt breed gesteund, maar de inwoners hebben één belangrijke wijziging gevraagd: de verkeerslichten willen ze behouden in verband met de veiligheid van het overstekende verkeer, zoals voetgangers, fietsers, tractoren en cafégangers. In onze motie roepen we op om mee te gaan met de wensen van de inwoners en de gemeente Goes. We willen het project snel door laten gaan, met als wijziging behoud van de verkeerslichten. 

Tijdens het wandelen kijken we natuurlijk ook goed om ons heen. We lopen over de akkers van boeren, passeren bossen en zien in de verte de industrie van Vlissingen-Oost oplichten in de mist. We spreken de wens uit dat de Zeeuwse natuur blijft behouden en de RUD zich in kan zetten voor handhaving van een schoon en veilig Zeeland. Net als in andere provincies vinden wij het passend om de distelverordening af te schaffen, zodat de RUD zich niet met distels hoeft bezig te houden, maar wel met veiligheid en de natuur in onze provincie. Daarvoor is onze zesde en laatste motie. 

Voorzitter, die tachtig kilometer zijn erg zwaar. Zeker rond acht uur in de ochtend zie je de pas bij de wandelaars verminderen. Sommigen van hen vallen letterlijk om, anderen laten het tempo zakken. Maar uiteindelijk worden de wandelaars overeind geholpen en gaan ze naar de finish. In het geval van de 80 km lange Mallardmars is die aankomst bij het Bevrijdingsmuseum. Symbolischer kan het waarschijnlijk niet voor de sporters. Ze laten zich na het overschrijden van de finish in hun stoel zakken en denken nog eens terug aan de mist en de zware tocht. Hier en daar hebben ze wat hulp gehad en bij een blik naar buiten zien ze dat de mist is opgetrokken. Zo hoort het ook voor Zeeland te zijn: hier en daar geeft de provinciale overheid wat hulp, waardoor mensen hun bestemming weten te bereiken en met blijdschap zien ze dat de mist verdwenen is. Dankuwel. 

Als afsluiting nog het volgende. Tijdens het wandelen door de velden zagen we verschillende bloembollenvelden. Dat inspireerde me voor een attentie voor de voor de provinciebestuurders om te laten zien dat van ons niet alles gelijk helemaal veranderd hoeft te worden. Dat kan al met kleine voorbeelden. We houden bijvoorbeeld best van bloemen, als ze maar biologisch geteeld worden. Daarom deze kleine attentie in de vorm van biologische bloembollen voor het gehele provinciebestuur in de hoop dat wanneer die in het voorjaar uitkomen GS en PS samen met de hele provincie na een periode van mist een zonnige periode voor Zeeland kunnen laten aanbreken.