Zelfs Hans Smits, president-directeur van het Havenbedrijf Rotterdam, ontkent het niet. Er is teveel haven en in verhouding daarmee te weinig handel. De kranen van de Euromax-terminal staan op het ogenblik stil. Containergiganten, ook elkaars concurrenten, als ECT, RWG en Maersk weten dat het minstens drie tot vijf jaar zal duren voor de haven het niveau van 2008 bereikt heeft. Dat was zonder Tweede Maasvlakte. Ook de haven van Antwerpen leverde fors in. Overcapaciteit alom dus.
Tegelijkertijd zijn er tekenen zichtbaar van een innerlijke verbroedering tussen de havens van Antwerpen en Rotterdam. De perikelen rond de derde verruiming van de Westerschelde zijn voorbij en dat heeft tot gevolg dat de Antwerpse havenbaronnen wat goedlachser worden jegens Rotterdam. De havens van Antwerpen en Rotterdam laten kansen liggen doordat ze te weinig samenwerken, vindt Hans Smits. In een studie van Buck Consultants International wordt geconcludeerd dat havens actief deel moeten nemen aan havennetwerken. Dat is gemeld aan de Transportcommissie van het Europees Parlement.
Ook Eddy Bruyninckx, Hans’ collega van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen ziet het wel zitten. Hij ziet mogelijkheden voor het combineren van ladingen die uit Rotterdam en Antwerpen naar Duitsland worden vervoerd. Bruyninckx verwacht zo schaalvoordelen te kunnen behalen op het transport richting Centraal- en Oost-Europa.
Twee conclusies: er is –voor jaren- voldoende havencapaciteit in en om de Schelde en samenwerking leidt tot grote efficiencyvoordelen. Dus minder ruimtebeslag en meer winst. In onze visienota voor het havenbeleid in de Schelde-Rijndelta van maart 2009 werd die conclusie al getrokken.
Ik zou willen zeggen: “Yes we can!” Eindelijk is er zicht op een bloeiende samenwerking tussen beide havens. De economie is niet meer alléén leidend ten koste van een afkalvend landschap. Door samenwerking is er minder ruimtebeslag nodig. Wij moeten dan wel over grenzen heen durven kijken. Wanneer dat gestalte krijgt, kan er een (goederen)spoorlijn Rotterdam – Antwerpen worden aangelegd. Deze sluit aan op de Betuwelijn. Antwerpen heeft dan zijn verbinding met het oostelijke achterland. De IJzeren Rijn, dwars door Limburg en overbodige containerhavens zoals het Saeftinghedok en de WCT kunnen dan definitief in de ijskast. Dit voorstel, eerder gedaan door de Vlaamse en Nederlandse Groenen, scheelt miljarden aan overheidsinvesteringen, verlost Brabantse steden van veel lawaai en gevaar, en helpt de economie écht vooruit.
Hoe ironisch het ook klinkt: de economische crisis brengt havenbestuurders realisme bij. En juist dat levert een veel efficiëntere vorm van havenbeleid op. Inderdaad, in dit geval is de crisis een kans!!
Leen Harpe, fractievoorzitter Statenfractie GroenLinks Zeeland