Voorzitter,
Op 31 maart jl. om vijf voor twaalf ’s nachts werd door Van Citters Beheer (VCB) het plan van aanpak ingediend voor de verdere sanering van het Thermphos-terrein. Gezien alles wat zich de afgelopen maanden heeft afgespeeld rond VCB, een prestatie op zich. Nu er gebroken is met aannemer Decontamination Servides (DS), is het uitgangspunt dat VCB zelf met een onderaannemer zorgt voor de uitvoering van het totaalplan.
Inhoudelijk kan en wil de fractie van GroenLinks niet ingaan op het plan van aanpak. Dat is ook niet onze taak, want daar gaat de provincie niet over. Wel zien wij het tijdstip van inleveren – vijf voor twaalf – als symbolisch voor dat wat allemaal nog gevraagd wordt! Overal ademt tijdsdruk door het hele stuk. Vaak ingegeven door financiële overwegingen. Vooral als gevolg van de nieuwe Kernenergiewet die met ingang van februari 2018 veel strengere eisen stelt rond radioactiviteit. GroenLinks houdt de focus vooral gericht op het enige criterium dat volgens ons in dit hele proces voorop moet blijven staan: de veiligheid voor mens en milieu!
Dat is ook waar wij als provincie verantwoordelijk voor zijn. Zolang het terrein niet passief veilig is verklaard, kunnen wij die bevoegdheid van bevoegd gezag niet overdragen aan de gemeente Vlissingen. Dat gebeurt pas wanneer de BRZO-status eraf is en de vergunningen voor IPPC/RIE4 zijn ingetrokken. Bij de fractie van GroenLinks heerst nog wat verwarring rond het begrip ‘passief veilig’. Het plan van aanpak is evenmin helder over wat ‘fosforveilig’ inhoudt.
Kan de gedeputeerde aangeven wat onder ‘passief veilig’ verstaan wordt? Gaat het er om dat de geldende normen voor fosfor, radioactiviteit en asbest niet meer overschreden mogen worden? [Reactie gedeputeerde De Bat: we spreken van 'passief veilig' i.p.v. 'fosforveilig'- juridisch de beste term. Toezicht BRZO kan er af op het moment dat de fosfor weg is tot op een bepaalde norm.]
De globale waardering van het plan langs de meetlat van acht thema’s maakt duidelijk dat er nog tal van onduidelijkheden overblijven, los van de technische aanpak. Met name rond de risico’s, zowel in financieel opzicht als qua planning. Dat GS vraagt om een nader risicobeheersingsplan, kan rekenen op instemming van GroenLinks. Niet alleen op financiële aspecten, maar ook op die van de veiligheid. En wie waarvoor verantwoordelijk is als bevoegd gezag. Uitsplitsing van rollen en verantwoordelijkheden wordt terecht gesteld als belangrijke voorwaarde om überhaupt in een latere fase over te kunnen gaan tot nadere besluitvorming zoals die nu gepland is voor de vergadering van Provinciale Staten op 7 juli a.s. Dan pas valt er ook meer te zeggen over de toekomstige governancestructuur.
Dat in de tussenliggende tijd nader overleg plaatsvindt tussen o.a. de provincie, eigenaar ZSP, het Rijk en de EU, is eveneens een zet die de fractie van GroenLinks noodzakelijk acht. Het kan immers niet zo zijn dat eigenaar ZSP straks de winst opstrijkt en dat de Zeeuwse burgers opdraaien voor een gigantische kostenpost van tientallen miljoenen bovenop de 3,6 miljoen die de provincie extra beschikbaar heeft gesteld bovenop de 41 miljoen uit de inboedel. Vaak genoeg heeft GroenLinks, met andere partijen, gewezen op andere belanghebbenden en verantwoordelijken, zoals eigenaar ZSP en het Rijk/de EU. De gedeputeerde bevestigde in de commissie niet voor niets in gesprek te zijn met ZSP over het gegeven dat de opbrengst van het terrein, wanneer dat straks weer geschikt zal zijn voor industriële vestiging, mede ingezet moet worden voor deze kostenpost. De ramingen van 80 tot 100 miljoen werden niet tegengesproken.
De uitkomsten van de extra beoordeling door De Brauw Blackstone Westbroek onderschrijft de fractie van GroenLinks: de verantwoordelijkheid van de provincie is dat het terrein 'passief veilig' wordt verklaard. Dan komen we weer terug bij dat wat GroenLinks in dit hele proces telkens het belangrijkste heeft gevonden en zal blijven vinden: de volksgezondheid en de veiligheid! In dat kader nog een paar slotvragen voor de eerste termijn:
Uit beantwoording van onze vragen in de commissie bleek dat de datum van 6 febr. 2018 een spijkerharde is voor de gevolgen van de nieuwe Kernenergiewet, financieel gezien. Maar zijn er ook verschillen met het oog op de volksgezondheid? Wie controleert dit? En wat als de datum niet gehaald wordt, wie betaalt dan de kosten van het verder ‘radioactief-vrij’ maken? [Gedeputeerde De Bat: de datum is cruciaal omdat de kosten vanaf dat moment omhoog gaan. Dit heeft te maken met opslag en verwerking, waar met de nieuwe wet verandering in komt. De volksgezondheid voor en na wijziging van de Kernenergiewet is gegarandeerd.]
----------
SGP, D66, VVD en CDA dienen een motie in met de strekking: een totaaldeal (Thermphosdeal) te maken met Zeeland Seaports, Rijksoverheid en Europese Unie inclusief een sluitende financiële paragraaf en sluitende afspraken vanuit ieders rol. Gerwi Temmink vraagt zich af: * of hiermee de zakelijke houding wordt losgelaten; * of dit kan betekenen (uitgelegd kan worden) dat de provincie nog meer bijdraagt; dit blikt niet het geval; en * wat als tien miljoen euro niet voldoende is?
Uiteindelijk stemmen de Staten unaniem in met het Statenvoorstel en de motie.
