Op vrijdag 10 november vonden de Algemene Beschouwingen plaats van de Provinciale Staten Zeeland. Aan de orde waren de begroting, de najaarsnota, de investeringsagena en de financiering rondom Thermpos. Hierna kunt u het betoog van Gerwi lezen. 

De begroting 2018. Vorig jaar is de opzet van de provinciale begroting gewijzigd. Wat waren en zijn vaste verplichtingen? En waar zit eventueel ruimte? De indeling werd duidelijker. In hoofdstuk 1 ontstond een aparte paragraaf voor investeringen, maatschappelijke opgaven en grote projecten. Daarna volgen de bekende programmabegrotingen. Hoofdstuk 2 bestaat uit de financiële componenten en hoofdstuk 3 toont de cijfermatige vertaling van dit alles. Een aanpak die veel bijval geoogst heeft. Logisch dat de begroting van 2018 hierop voortborduurt. Waardering en dank van GroenLinks voor het vele werk dat ervoor verzet is.

Dan de inhoud. Je gaat op zoek naar een rode draad. Die vind je al gauw – “gezien de financiële situatie van de provincie en de daar nog eens bovenop komende effecten van Thermphos moeten we het ook in 2018 en de jaren daarna rustig aan doen” – maar dat is eigenlijk niet wat je zoekt. GroenLinks had deze conclusie al eerder onder ieders aandacht gebracht. De spaarzame investeringsmogelijkheden in 2018 mogen in zijn algemeenheid rekenen op de goedkeuring van GroenLinks. Niet zo gek natuurlijk voor wie weet dat deze gebaseerd zijn op “Zeeland in een Stroomversnelling”. GroenLinks heeft immers 4 van de 5 actieprogramma’s van de commissie-Balkenende in haar verkiezingsprogramma staan.

Nee, je zoekt een andere rode draad. Is er niet iets dat door alle maatschappelijke opgaven, grote projecten en begrotingsprogramma’s loopt? Dat extra mogelijkheden schept voor Zeeland? En waar wat mee te verdienen valt zonder het milieu te vervuilen? Voor zowel het Zeeuwse bedrijfsleven, de Zeeuwse samenleving en de Zeeuwse overheden?

Kijken we naar de 6 investeringskansen dan valt op dat we vooral willen inzetten op duurzaamheid. Met een prettig woon-, werk- en verblijfsklimaat voor mensen die hier al zijn. Of die we willen overhalen om naar Zeeland toe te komen. Met goede en betaalbare voorzieningen in de stad en op het platteland vindt GroenLinks. Goed onderwijs hoort daarbij. Van Zeeuws-Vlaanderen tot Schouwen-Duiveland. Prima dat het Betà College inzet op techniek. Richt je op iets waarin Zeeland zich onderscheidt van anderen en maak dat breder! De energietransitie bijvoorbeeld. Zeeland heeft alles om duurzame energie op te wekken, meer dan ander provincies. HBO, MBO en VO kunnen betrokken worden bij concrete proefprojecten. Op grote en kleine schaal. Voor het MKB, maar ook de landbouw en de grote industrieën. We laten een prachtige kans liggen als we hier niet meer op focussen vindt GroenLinks.

Het besparen op energie kan de regionale economie een enorme impuls geven. Bram van Ojik opperde het twee en een half jaar geleden al op Omroep Zeeland toen hij hier campagne voerde voor GroenLinks. Ook de landbouw wil verder werken aan verduurzaming. Niet met schaalvergroting en/of nog meer bestrijdingsmiddelen als het aan GroenLinks ligt. Stap voor stap omschakelen naar biologisch en betere wisselwerking tussen natuurbelang en boerenbelang. Duurzamer. Beter voor mens, plant en dier. Het project akkervogels op Schouwen-Duiveland is een goed voorbeeld. Met extra oog voor akkerranden, die weer van groot belang zijn voor de insectenstand en de biodiversiteit waar we binnenkort over praten. O.a. bij de waterhuishouding in de Zuid-Westelijke Delta. Daar worden al experimenten aangekondigd m.b.t. die energietransitie en Deltatechnologie. Duurzaam en goed voor het klimaat.

Wat de wegeninvesteringen betreft zet GroenLinks liever in op meer transport over water en spoor en een beter OV dan op nog meer asfalt. Daarom is zij mede-indiener van een motie van de PvdA en een van de CU. Investeringen in wandel- en fietspaden vindt GroenLinks prima, maar dat er nu al weer 40% kans is op een overschrijding van maar liefst 3 miljoen bij de aansluiting van de Sloeweg op de Bernhardweg is voor GroenLinks onverteerbaar. Ik kom daar op terug bij de dekking voor Thermphos.

Dat de natuurontwikkeling even pas op de plaats moet maken betreurt GroenLinks zeer, maar dat er voorbereidingen getroffen worden om in de jaren na 2018 de opgaven voor extra natuur te gaan realiseren juicht mijn fractie dan weer toe. Want ook natuur, wat ons betreft zelfs juist natuur, moet gezien worden als een economische pijler van Zeeland.

Mensen komen hier immers naar toe om te genieten van die natuur, de mooie landschappen, de fijne en relatief veilige woonomgevingen. Daar moeten we in blijven investeren. Laten we dat dan ook doen op de culturele voorzieningen in al haar schakeringen. Die moeten goed traceerbaar en zichtbaar zijn en daarmee voor iedereen toegankelijk. Bovendien vindt GroenLinks dat mensen uit de culturele sector – net als uit elke andere sector – conform cao-bepalingen beloond dienen te worden. Nu hun cao, net als die voor o.a. de provincieambtenaren, gewijzigd is en de lonen verhoogd, moeten de problemen die dit met zich meebrengt voor enkele culturele instellingen, die grotendeels afhankelijk zijn van provinciale subsidies, opgelost worden zoals dit ook gedaan is voor o.a. de provincieambtenaren. Daartoe dien ik straks een motie in.

De kansen en aantrekkelijkheden van Zeeland moeten dus goed zichtbaar zijn. En het moet er goed toeven zijn, of je er nu woont, werkt of recreëert. Idem dito wanneer je als erkende vluchteling een nieuw bestaan wilt opbouwen. Betrokken partijen en overheden moeten eendrachtig samenwerken om zo’n goede verblijfsklimaat te realiseren.

Voorzitter dat brengt mij even bij een uitstapje naar het rapport over GS “Halverwege de Krachten Bundelen”. Partners waarderen de opstelling van de provincie om meer met hen samen te werken. Dat vindt ook GroenLinks belangrijk. Maar neem, waar dat noodzakelijk blijkt, dan wel meer de regie! De voortrekkersrol, de rol van verbinder. Dat kan beter. Bijvoorbeeld daar waar het gaat om woonbesluiten of bedrijventerreinen. Want wanneer Vlissingen en Middelburg elkaar de tent uitvechten, dan vind je geen gemeenschappelijke deler. En al helemaal geen duurzame.

Goed bestuurlijk samenwerken vereist overleg en afstemming. En luistervaardigheid. Zo is het belang van een ongerepte kust duidelijk geworden, mede door het aanhoudende protest van o.a. GroenLinks. Natuurlijk, het kan altijd beter. Maar de kustvisie met een strakke zonering en een indeling in categorieën maakt duidelijk dat je samen iets kunt bereiken. Of voorkomen, zoals de Zeeuwse Lagune b.v. GroenLinks hoopt op eenzelfde resultaat als het gaat om Brouwerseiland.

Dat de naam Zichtbaar Zeeland verwarrend werkt en daarom anders gaat heten, prima. Minder prima vindt GroenLinks het wanneer in dat rapport de credits voor de op handen zijnde realisatie van een digitaal platform voor “Werk en Stage” voor jongeren uitsluitend naar de Zeeuwse Connectie gaan, hoezeer GroenLinks de werkzaamheden van deze vrijwilligers – net als overigens dat van alle vrijwilligers – ook waardeert om Zeeuwen binnen en buiten Zeeland bij elkaar te brengen. Die eer dient echter vooral te gaan naar Eline en haar groepje in een jongerendebat van 2 jaar geleden. Mede dankzij GroenLinks en GS wordt dit idee nu tot onze tevredenheid uiteindelijk uitgewerkt door de Zeeuwse Connectie. Jongeren worden nu, zoals wij voorstaan, betrokken om mee te praten.

VRAAG: wil en kan GS deze omissie recht laten zetten in dat rapport? De gedeputeerde erkende deze omissie later in zijn reactie.

Voorzitter, onze zoektocht naar de rode draad is een eind op weg. Om te voorkomen dat uw draad in de knoop raakt een kort overzicht. Hoewel de financiële positie van de provincie allesbehalve rooskleurig is, willen we inzetten op verduurzaming door vergroening, innovatie, nieuwe werkgelegenheid, studiekansen en schone energie. Met bereikbare en betaalbare voorzieningen. Stuk voor stuk maatschappelijke opgaven waarvoor wij ons geplaatst zien. GroenLinks heeft al meer bepleit dat deze invalshoeken de komende jaren ons handelen als Zeeuwse bestuurders moeten bepalen, samen met onze partners, o.a. bij de beoogde havenfusie. Inclusief de kansen op pilots rond grensarbeid. Is samenwerken de gemeenschappelijke deler waar we naar op zoek zijn? Nog wat vaag misschien, maar stap in elk geval over je eigen grenzen en schaduwen heen. GroenLinks zal de ontwikkelingen binnen instanties als de Tafel van 15, maar ook in de Scheldemondraad, uiterst kritisch volgen. Niet voor niets stelde de commissie-Balkenende al dat we afscheid moeten nemen van de Zeeuwse ziekte. Onderzoek na onderzoek, maar de bestuurlijke daadkracht tonen die zo hard nodig is, dat kan en moet volgens GroenLinks beter.

Willen we letterlijk en figuurlijk meer werk maken van al deze maatschappelijke opgaven dan zouden we over extra middelen moeten beschikken. Op de begroting vinden we die niet 1, 2, 3. Integendeel. Het voorstel om de 27,7 miljoen euro voor de totale sanering van Thermphos te dekken via de voorgestelde variant 3 – zijnde de bestemmingsreserve voor de Sloeweg 2 en een deel uit de Algemene Reserve zonder direct de MRB (MotorRijtuigen Belasting) te verhogen kost ons gedurende 15 jaar jaarlijks eerst 1 en later 2 miljoen aan investeringsruimte. Dat strookt niet met onze ambities, maar het lef om impopulaire maatregelen te nemen ontbreekt kennelijk.

GroenLinks heeft bij deze variant nog wel een VRAAG:

Kan de gedeputeerde nog eens kort uitleggen hoe je met deze variant niet onder de norm komt voor onze weerstandratio, bedoeld om aan te tonen dat tegenslagen opgevangen kunnen worden?

 

Zoals eerder aangekondigd kom ik hier terug op de risicoparagraaf waarin we lezen dat er toch weer een miljoenentekort dreigt op de Tractaatweg en de aansluiting van de Sloeweg. Mochten die dreigende tekorten inderdaad bewaarheid worden, dan vindt GroenLinks dat GS en PS er niet aan ontkomen de motorrijtuigenbelasting te verhogen. Voor ons komt de wijze van dekking zoeken voor het Thermphosverhaal neer op 1 woord: vooruitschuiven.

Voorzitter, tot slot: waar komt onze zoektocht uit? Welke rode draad loopt door de Zeeuwse maatschappelijke opgaven, grote projecten en programmaonderdelen? Het moet een duurzame zijn. Jazeker. En goed voor het milieu. Zowel voor het water, de bodem en de lucht als ook voor het leefklimaat van mens en dier. Sowieso voor het klimaat natuurlijk, want willen we het klimaatakkoord van Parijs halen – en de Zeeuwse convenanten in het verlengde daarvan – dan moeten we daar in Zeeland veel harder op inzetten! Gisteren werd dit idee ook geopperd bij de energiedialoog. Juist daar liggen onze kansen. Daarom is GroenLinks ook mede-indiener van een paar moties die over het klimaat gaan. Eén van de PvdA, en één van D66.

Die energietransitie is volgens GroenLinks de spil waar het de komende jaren veelal om draait. En dan niet om CO2 in de grond te kunnen stoppen of kerncentrales langer te laten doordraaien, maar vooral om de kansen te benutten die Zeeland voor die energietransitie volop biedt. Energiedialogen lopen. Gelukkig erkennen andere partijenmeer en meer de noodzaak. GroenLinks heeft hier altijd al op gewezen en zal dit blijven doen. We kunnen en moeten meer doen om alle doelstellingen te halen! Uit het klimaatfonds van het nieuwe kabinet kan Zeeland daarvoor de benodigde extra middelen naar zich toe halen. Daarom dient GroenLinks hier een tweede motie in die GS oproept hier samen met haar partners, snel werk van te maken.

Hierna werden de twee moties ingediend.

De motie inzake “klimaatfonds”werd ondersteund door PvdA, D66 en 50Plus. Omdat er bij de stemming te weinig ondersteuning was werd deze motie helaas verworpen. De overige partijen van de PS en GS willen eerst wachten op de uitkomsten van de energiedialoog. Een gemiste kans. GroenLinks vindt dat er nu al aanspraak op het klimaatfonds gemaakt kan worden om de mogelijkheden, die Zeeland als extra’s heeft, te benutten.

 

De motie “personele kosten gesubsidieerde culturele instellingen” is na de reactie van de gedeputeerde ingetrokken omdat pas later duidelijk zal worden of extra bekostiging vanuit de Provincie wellicht nodig zal zijn. Indien dit nodig is zal de motie mogelijk opnieuw ingediend worden.