De Provincie Zeeland wil de meerwaarde van de huidige duisternis in Zeeland bewaren en op de kaart zetten. Dat is te lezen in het Omgevingsplan Zeeland 2012-2018. In de Volkskrant [25 mei] werd Zeeland omschreven als een van de donkerste provincies. "Landbouworganisatie LTO probeert lichthinder op het platteland tegen te gaan, want ook relatief donkere gebieden als Zeeland worden steeds lichter." Een verontrustend signaal; GroenLinks stelde op 27 mei jl. vragen. GS vinden het met het huidige beleid niet nodig extra maatregelen te nemen (verderop de antwoorden).
Vragen ingevolge artikel 44 reglement van orde aan het college van Gedeputeerde Staten door Leen Harpe van de fractie GroenLinks
Onderwerp: Zeeland steeds lichter
Toelichting
De Provincie Zeeland wil de meerwaarde van de huidige duisternis in Zeeland bewaren en op de kaart zetten. Dat is te lezen in het Omgevingsplan Zeeland 2012 – 2018. "Bij de renovatie van bestaande verlichting zal gebruik gemaakt worden van de nieuwste verlichtingstechnieken daarbij de verlichtingssterkte in de nachtperiode met 50% wordt gedimd (…)".
Paragraaf 3.2.6. 'Licht en duisternis' sluit af met slechts twee acties.
Actie 1 – Beperken nieuwe verlichting in donker gebied;
Actie 2 – Aanpassen verlichting provinciale wegen.
In de Volkskrant van zaterdag 25 mei jl. staat Zeeland omschreven als een van de donkerste provincies. "Landbouworganisatie LTO probeert lichthinder op het platteland (…) tegen te gaan, want ook relatief donkere gebieden als Zeeland (…) worden steeds lichter." Dat is een verontrustend signaal.
Vragen
- Kunt u aangeven hoe het staat met de uitvoering van bovengenoemde acties?
In 2010 is er gestart met het uitvoeringsprogramma van de beleidsnota 'Effe Dimmen!'. In deze nota is opgenomen in de nachtelijke uren de verlichting op kruisingsvlakken met 50% te dimmen en de inleidende verlichting zelfs met 80% te dimmen. Dit alles na uitvoerig onderzoek in samenwerking met TNO. Daarbij is extra geld ingezet om het project in 4 jaar te verwezenlijken.
Dit jaar is het laatste jaar voor de realisatie hiervan. Daarmee zal het grootste gedeelte van de openbare verlichting aangepakt zijn. Na afronding van dit project zal de provincie Zeeland openbare verlichting met dimsystemen blijven toepassen. De energie vretende oude installaties met lage druk natriumlampen (SOX-verlichting) zijn voor een groot gedeelte vervangen. Door het vervangen van de lage druknatriumlampen door hoge druk natrium lampen zal het energieverbruik afnemen en ook de verstrooiing van licht zal drastisch minder zijn. Met het project ‘Effe Dimmen!’ hebben we de meeste lage druk natrium lampen al vervangen door een dimbare hoge druk natrium lampen. Een lage druk natriumlamp is niet dimbaar. De hoge druk natriumlampen worden op kruisingsvlakken zoals in de toelichting ook is aangegeven met 50% gedimd. Hiermee is het energieverbruik niet met 50% gereduceerd in verband met bijkomende factoren (opstarttijd, voorschakelapparaat, warmte etc.). Nu gaat de provincie Zeeland over op het toepassen van ledarmaturen. Deze armaturen hebben minder vermogen dan de toegepaste hoge druk natrium lampen en bij het dimmen van 50% zal ook het energieverbruik met 50% verminderen. Tevens zal de verstrooiing van licht door het toepassen van ledverlichting verminderen, omdat de ledverlichting veel beter stuurbaar is dan de verlichting met een hoge druk natrium lamp. Gezien het feit dat de ontwikkelingen erg snel gaan met de ledverlichting, zijn de armaturen ook een stuk goedkoper geworden en is de terugverdientijd een stuk korter ten opzichte van enkele jaren terug. - Desondanks wordt het er volgens het geciteerde artikel niet beter op in Zeeland. Welke aanvullende acties denkt u te gaan nemen en waar doen zich problemen voor?
Door de provincie Zeeland is in 2006 een onderzoek gedaan naar de hemelhelderheid in Zeeland. Uit de gemaakte nachtfoto's van Andre Kuipers (uit 2012) komt eenzelfde beeld naar boven en dat is een donkere provincie met verlichte gebieden rondom de grotere steden, rondom de industriegebieden Vlissingen-Oost en de Kanaalzone en bij de kassen in Rilland. In het geciteerde artikel wordt geconcludeerd dat ook relatief donkere gebieden als Zeeland steeds lichter worden. Het is niet duidelijk waarop deze conclusie is gebaseerd. De acties die we als provincie Zeeland nemen zijn in ieder geval de bij antwoord 1 genoemde maatregelen rondom de provinciale wegen en de in het omgevingsplan 2012-2018 genoemde actie om bij grootschalige lichttoepassingen toe te zien of de beste technieken om lichthinder te voorkomen worden toegepast. Het kassencomplex in Rilland is van voor het provinciale beleid inzake lichthinder in het omgevingsplan van 2006-2012 en van 2012 tot 2018. - U geeft aan dat de verlichtingssterkte in de nachtperiode met 50% wordt gedimd. Waar is dat reeds het geval en wat zijn de resultaten?
Op diverse plaatsen in Zeeland is het dimmen toegepast. Ook al deels voor aanvang van het ‘Effe dimmen!’ project. Bij de N652, Recreatieverdeelweg is gedimde verlichting toegepast, maar ook langs de gehele N288 traverse Vlissingen-Westkapelle. Ook langs de gehele N289, traverse Hoogerheide-Goes is dimbare verlichting toegepast. Langs de N256 traverse Goes-Zierikzee is ook de gehele verlichting voorzien van dimmers. Om maar even de hoofdstructuren van de provinciale wegen aan te geven. Deze verlichting is weliswaar nog met hoge druk natrium lampen verzorgd, maar bij veroudering van de armaturen zal ook hier led-verlichting toegepast gaan worden waardoor de lichthinder en het energieverbruik nog minder wordt. - Spreekt u de regio c.q. gemeenten ook aan op het nemen van deze maatregelen c.q. is er afstemming en welke resultaten zijn er geboekt?
Het aanspreken van de regio c.q. gemeenten zal alleen gebeuren op het moment dat er sprake is van grootschalige lichttoepassingen waarvoor een omgevingsvergunning en of bestemmingsplan nodig is. Dit is immers opgenomen in het omgevingsplan. Ten aanzien van de verlichting langs de gemeentelijke wegen is dit een eigen verantwoordelijkheid van de Zeeuwse gemeenten en is afhankelijk van het beleid en budget van de betreffende gemeente. - Hoe is de ontwikkeling in deze op het platteland waar in het artikel sprake van is?
Er is bij ons niet bekend welke acties door de LTO worden ondernomen om verlichting op het platteland onder meer door stalverlichting tegen te gaan. Voor grootschalige lichttoepassing staat onder 4 genoemd hoe de provincie daarmee omgaat en verder zijn de meeste plattelandswegen in beheer bij het aterschap en is het aan het beleid van het waterschap hoe zij omgaan met de verlichting hiervan. Als er een provinciale weg door het platteland kruist dan willen we zo min mogelijk verlichting langs de weg hebben. Dit is ook in het beleidsstuk ‘Verlichten met beleid’ opgenomen. Alleen grotere kruisingen zullen in verband met de verkeersveiligheid verlicht worden. Bij enkele kruisingen wordt één lichtpunt toegepast ter oriëntatie van de kruising. Het toepassen van verlichting langs fietspaden buiten de bebouwde kom uit oogpunt voor sociale veiligheid staat de provincie Zeeland niet toe. De provincie Zeeland plaatst enkel verlichting ten behoeve van de verkeersveiligheid. - Wij doen u de suggestie een onderzoek te doen naar voorbeeld van de gemeente Schouwen-Duiveland uitgevoerd in 2006 door onderzoeksbureau Sotto le Stelle. Zo kunnen lichtbronnen in kaart worden gebracht en maatregelen worden genomen. Neemt u die suggestie over?
Het onderzoek van de gemeente Schouwen-Duiveland was een verfijning van het door de provincie Zeeland in 2006 uitgevoerde onderzoek naar heel Zeeland door onderzoeksbureau Sotto le Stelle. De Zeeuwse lichtbronnen zijn destijds in kaart gebracht en de resultaten daarvan gedeeld met de Zeeuwse gemeenten. In het omgevingsplan 2006-2012 is de bijbehorende lichthinderkaart opgenomen. Omdat het al is uitgevoerd is het niet nodig de suggestie over te nemen. - Zo neen, op welke wijze denkt u dan het tij te kunnen keren, zodat de motie van 4 juli 2003 alsnog kan worden heruitgevoerd?
Door het opnemen van beleid in het omgevingsplan 2006-2012 en vervolgens ook in het omgevingsplan 2012-2018 wordt de vervuiling door toekomstige grootschalige lichttoepassingen zoveel mogelijk voorkomen. Uit de luchtfoto's die gemaakt zijn door Andre Kuipers in de ruimte blijkt dat er sinds 2006 geen nieuwe grootschalige lichttoepassingen in Zeeland zijn gekomen. Door het beleid langs onze provinciale wegen zal de lichthinder afkomstig van deze provinciale wegen afnemen. Hiermee is volgens ons voldoende uitvoering gegeven aan de motie van de staten van 4 juli 2003.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
In de media:
NieuweOogst.nu 27 mei 2013: Zorgen over Zeeuwse Nachten