In de Begroting 2017 worden de voorstellen uit de Voorjaarsnota opgepakt en verder vertaald, waarbij nadrukkelijk rekening is gehouden met de adviezen in het rapport van de commissie Structuurversterking (commissie-Balkenende): 'Zeeland in stroomversnelling'. Het betoog van Gerwi Temmink tijdens de Statenvergadering van 18 november 2016:

Groengeel...? Artikel 12...? Een vignet...?

Voorzitter,

Hoort u mijn hersens kraken? Ik pieker me suf hoe ik als laatste spreker de aandacht van de collega’s kan trekken. En van burgers. Mensen ergeren zich groen en geel wanneer Zeeland voor Sinterklaas lijkt te spelen. Of ze vragen: is er ook een artkel 12-status voor de provincie? Misschien moet ik iets over een vignet roepen om de volle aandacht te trekken. Want de Algemene Beschouwingen van GroenLinks moeten wel aankomen. Zij geven een kijk op een toekomst waarmee we vooruit kunnen!

Eureka... Daar krijg ik een ingeving: ’meer mens en milieu’!

Decennialang loopt de politiek in de ogen van GroenLinks een gevaarlijke illusie achterna, namelijk die van ’meer markt en munt’. Burgers wordt voorgehouden dat privatisering en marktwerking goed is. Voor Europa, voor Nederland en voor je portemonnee. Merkt u dat? GroenLinks constateert sindsdien een toenemende inkomensongelijkheid en toenemende ontevredenheid in de zorg, het onderwijs, het openbaar vervoer, etc. Terwijl het grootste probleem - de klimaatverandering - tot voor kort werd weggelachen. Gelukkig is er nu het Klimaatakkoord. Goed voor mens en milieu, en voor Zeeland!

Het tij keert. We moeten op zoek naar meer balans tussen economie en ecologie. Tussen markt, overheid en maatschappij. Burgers en bedrijven bruisen van energie en goede, duurzame initiatieven. Geef ze de ruimte waar dat kan. Neem de regie waar dat nodig is.

Er moeten in de komende jaren belangrijke keuzes gemaakt worden. Om kansen voor Zeeland te benutten. Waar die kansen liggen? Kort samengevat: daar waar GroenLinks ze al jaren ziet! En waar andere partijen ze nu ook zien: vergroening van de economie, maatschappelijk verantwoord ondernemen, meer met duurzame energie, goede voorzieningen voor iedereen.

De commissie-Balkenende komt met een actieprogramma dat grotendeels een kopie lijkt van ons verkiezingsprogramma. Het college omarmt deze speerpunten en de bijbehorende maatschappelijke opgaven eveneens. Sterker nog: deze vormen de kern voor de begrotingsopbouw. Een begroting, die van de grond af aan herzien is. Een eerste aanzet voor ‘Zeeland nieuwe stijl’ zal ik maar zeggen. Met helderheid over wat er nog beschikbaar is aan investeringsruimte de komende jaren. En een investeringsagenda die is geënt op pijlers van Balkenende en waar GroenLinks mede-indiener is van een motie van de ChristenUnie.

Zeeland kan/moet namelijk veel meer als proeftuin gaan dienen, voor de circulaire economie. Hergebruik dus, op grote en kleine schaal. Nauwelijks nog afval. We kennen allemaal WarmCO2 en Smart Delta Resources. Intussen zijn er genoeg voorbeelden op kleinere schaal. Onze milieustraten bieden afval aan als bouwstof voor nieuwe producten, het aantal ruilwinkels groeit. Bedrijven zoeken elkaar op, ook boeren.

Een intensieve melkveehouderij op Schouwen-Duiveland is omgeschakeld naar biologisch. Je wilt alleen niet weten hoeveel obstakels en regels de boer moest overwinnen. In zulke gevallen moeten wij als overheid soepeler worden.

Via agrarisch natuurbeheer – dat in principe veel kansen biedt – is het een kleine stap naar een andere economische pijler waarop Zeeland vol moet blijven inzetten: de natuur! Juist hier moet de provincie veel meer de regie nemen. De discussie over het Kustpact, de kustvisie en wel/geen kustbebouwing speelt volop in Zeeland. Steeds meer partijen hameren op het niet slachten van de kip met de gouden eieren. Laten we daar naar luisteren. GroenLinks is daarom mede-indiener van een motie van de PvdA en steunt de bijdragen van PvdA en D66. Want de karakteristieke landschappen, de natuur, het culturele erfgoed: dat zijn de trekkers voor onze provincie.

Zeeland heeft alles voor duurzame energie. Zowel voor opwekken als besparen. Goed voor de werkgelegenhed. Van offshore windenergie tot burgerinitiatieven voor zonne-energie: de mogelijkheden en de werkgelegenheid groeit voor kleine en grote ondernemers. GroenLinks vindt dat de overheid het goede voorbeeld moet geven. Bijvoorbeeld met verlichting of dienstauto’s.

Hebben GS intussen een besluit genomen over het aanschaffen van energiezuiniger (dienst)auto’s? Zo nee, kunnen GS toezeggen dat hier volgend jaar een plan voor ligt?

En dan nog een gratis tip van een groene partij die zich wil inspannen voor het behoud van werkgelegenheid en het creëren van nieuwe. Is het college bekend met de verplichting dat er publieke netwerken moeten komen voor het transport van bijvoorbeeld waterstof? Rotterdam en Antwerpen zijn er al mee bezig. Zou dat geen prachtige kans zijn om daar met ons Zeeuwse netwerk op in te springen? GroenLinks wil zich hard maken voor dergelijke zaken.

Dan vraag ik aandacht voor de regionale bereikbaarheid. GroenLinks juicht de investeringen voor meer transport over water en het spoor toe. En we zouden graag meer investeringen zien in openbaar vervoer. De nieuwe dienstregeling van de NS is al vaker ter sprake geweest, net als de ferry. Wie goede verbindingen wil, moet keuzes durven maken. Niet altijd overal stoppen bijvoorbeeld. Gelukkig sluiten de busdiensten aan op de nieuwe treintijden. Het openbaar vervoer is beter voor het milieu, maar nog niet voor elk mens.

Over het milieu gesproken; daar zou GroenLinks een tandje bij willen zetten. Al bijna twee maanden wacht ik op de toezegging door GS dat er nu toch echt wat gaat gebeuren tegen het ontgassen op de binnenwateren in Zeeland.

Kan de gedeputeerde daar nu uitsluitsel over geven, komt er met ingang van 2017 ook in Zeeland een verbod?

Voorzitter, ik loopt vast in deel twee van de regionale bereikbaarheid: het asfalt. Hoewel nog niet aan de orde in deze begroting, noem ik de aansluiting van de Sloeweg. Velen willen de ‘stervariant’ op één en ook GS kiezen voor een dure variant. Maar ik vraag me af: leren we dan niets van het verleden? GroenLinks zal in de volgende vergadering een andere keuze maken, die ook voldoet. Aan de plannen rond het verbeteren van de Midden-Zeelandroute maak ik weinig woorden vuil. “Is dit wat we willen: een racebaan dwars door Zeeland?” (toon vignet) Wie zich geroepen voelt mag van mij zo’n (wegen)vignet, maar bedenk dat Zeeland zo het Oostenrijk van de Benelux wordt: een internationale doorvoerroute met wel de lasten maar niet de lusten. We hebben destijds toch met zijn allen bewust ingestemd en betaald voor de hoefijzervariant? En dan straks opnieuw met geld smijten? Niet als het aan GroenLinks ligt.

De commissie-Balkenende heeft het over bestuurlijke vernieuwing. Daar pleit GroenLinks al jaren voor. Durft Zeeland hier ook als proeftuin te fungeren? Gemeenten worstelen nu al om aan alle taken te voldoen, zoeken samenwerking. Met voorzichtigheid troef en geld dat overblijft, maar waar zorg niet genoeg aan het bed of in de klas komt waar die zo nodig is.

Durven GS echt het voortouw te nemen in bestuurlijke vernieuwing? Niet alleen over de ‘Tafel van 15’ of het recreatieschap. Kan de cdK zeggen wat hierover besproken wordt in petit comité met de burgemeesters van Goes en Noord-Beveland?

Wie de cijfers van de laatste jaren naast elkaar legt, kan het alleen maar eens zijn met GroenLinks: we moeten keuzes maken. Want laten we ons niet rijk rekenen nu de algemene reserve licht groeit. Kijk naar de risicoparagraaf op blz. 71. Waterdunen, Perkpolder, Sloeweg; ze kostten ons tientallen miljoenen meer dan gedacht. En voor de aansluiting van de Sloeweg, voor Delta NV en Thermphos dreigen soortgelijk scenario’s. Hulp van Den Haag is echt nodig.

Hier trapt GroenLinks hard op de rem. Vanuit haar controlerende taak heeft GroenLinks nog twee vragen. Kan het college aangeven waarom er zo vaak verkeerd begroot is? Niet alleen de forse overschrijdingen op de grote projecten, maar ook de verschillen die telkens aan het eind van een boekjaar ontstaan wanneer er opeens toch miljoenen overblijven – niet zijnde doorgeschoven projectengelden – nu weer 6,5 miljoen. De accountant wijst ook op dit opvallende verschijnsel. Wat gaan GS hieraan doen?

Ik kom tot stilstand. Bij de maatschappelijke opgaven van Zeeland. Aantrekkelijk Zeeland, zichtbaarZeeland en ’Beleef Zeeland’. Daar dien je wel bij stil te staan. Je moet tenslotte niet overal langs razen als je wilt genieten van het schoon van Zeeland. Als je vecht voor het behoud van die landschappen, de natuur en het cultureel erfgoed. Niet alleen in fysieke vorm, maar beeldend, muzikaal, dansend en verhalend. Van destijds als eilandenprovincie en nu met alle culturele diversiteiten. GroenLinks staat voor het versterken van de cultuur, heeft waardering voor alle vrijwilligers, op welk terrein ook, en voor de professionals die er werken. Goed werkgeverschap en goed bestuur vereist dat zij conform de cao betaald worden. Daarom komen wij met een motie, die ik hier als slot van mijn eerste termijn indien.



 

Reactie in tweede termijn:

  • Wat betreft plan Veerse Meer: de Tweede Kamerfractie van GroenLinks heeft vragen gesteld over het besluit van het Rijksvastgoedbedrijf in 2015 om geen vastgoed meer te ruilen en hoe dat besluit zich verhoudt tot het veronderstelde akkoord voor een vijftigjarige erfpachtruil. De antwoorden wachten we af.
  • Goed te horen dat er schot zit in de aanschaf van elektrische dienstauto's en in het ontgassen.
  • Wat betreft de culturele instellingen: dit moeten we niet bagatelliseren; instellingen zijn vaak voor meer dan 75% van hun begroting afhankelijk van subsidie. En hun begroting bestaat voor meer dan tweederde deel uit personele kosten. Daarom handhaaf ik de motie.
  • We stemmen in met de begroting, met de kanttekening dat we niet akkoord zullen gaan met te verwachten begrotingswijzigingen zoals die voor meer asfalt, Sloeweg, Midden-Zeelandroute e.d.