Verkiezingsprogramma ZEELAND onze thema's

De biodiversiteit en waterkwaliteit verbeteren

1. In de aanpak van de stikstofproblematiek in Zeeland nemen we het herstel van de biodiversiteit en de natuur als vertrekpunt en tornen we niet aan het vastgestelde tijdpad. We willen dat alle sectoren – inclusief scheepvaart en industrie - bijdragen aan de reductie en zetten daarbij ook in op een reductie vanuit het buitenland in samenspraak met het Rijk.
2. We vinden dat de provincie alles op alles moet zetten om de PFAS lozingen op de Westerschelde te stoppen: via overleg met bedrijven en andere overheden maar ook via de juridische weg als dit te lang duurt of te weinig effect sorteert. Zeeland doet daarnaast mee aan het landelijk bevolkingsonderzoek naar PFAS en zorgt dat dit zo snel mogelijk wordt uitgevoerd.
3. De provincie zet zich in voor de verbetering van de waterkwaliteit in de Zeeuwse binnenwateren en de monitoring daarvan, waaronder het Veerse Meer en de Grevelingen. We gaan respectvol om met Natura2000 gebieden. Vanzelfsprekend hebben we hierbij aandacht voor de onderwaternatuur en het behoud daarvan. Daarnaast maken we ons hard voor Schone Scheldes door deze als rechtspersoon aan te merken. Voorts willen we de aanleg van een doorlaatmiddel in de Brouwersdam bespoedigen. Dit is essentieel voor een betere waterkwaliteit en een hogere biodiversiteit in het Grevelingenmeer.
4. Geef prioriteit aan biodiversiteitsherstel in agrarisch gebied en stimuleer ecologisch dijk-, berm- en groenbeheer door waterschap en gemeenten en geef zelf als provincie het goede voorbeeld. Het valt niet uit te leggen dat er veel geld gaat naar akkerranden en agrarisch natuurbeheer en dat overheden op hun eigendommen achter blijven.
5. De provincie stimuleert via agrariërs en particuliere grondeigenaren om aan landschapsverbetering te doen en laat zich daarbij inspireren door de in Noord-Brabant bestaande Stimuleringsregeling Landschap (StiLa).
6. Maak Natuurnetwerk Zeeland af en continueer zorg voor natuurbeheer. Daarbij moeten de doelen op het gebied van waterkwaliteit, biodiversiteit en klimaat in één perspectief  worden gezien en worden afgestemd op de transities die in het Zeeuwse landelijk gebied nodig zijn. Daar waar nodig leggen we faunapassages of ecoducten aan.
7. Maak een taskforce ‘Natuurlijk groen in Zeeuwse steden en dorpen’, waarin gemeenten en provincie samenwerken aan groene steden en dorpen. Ontwikkel een businesscase voor de afzet van bermmaaisel en groenafval en stel een ‘Zeeuwse Groenprijs’ in om originele ideeën voor de realisatie van de doelen voor groen in stad en dorp.
8. Organiseer in samenspraak met Waterschap Scheldestromen experimenten op het gebied van vasthouden van water in de winter in combinatie met een meer natuurlijk peilbeheer.
9. De provincie zet een tandje bij met subsidie voor groene daken.

De ruimte koesteren en het landschap klimaatbestendig maken 

1. Bescherm de grote open ruimten en gave horizonnen in de provinciale omgevingsverordening door hoogbouw buiten de steden uit te sluiten.
2. Gebruik de mogelijkheden van de bossenstrategie om de landschappelijke kwaliteit van Zeeland te versterken. Denk daarbij met name ook aan het beplanten van overhoekjes en heggen. We stimuleren boeren te investeren in akkerranden bestaand uit houtachtige, dus meerjarige vegetatie of heggen om ecologische verbindingszones te realiseren.
3. Laat beheerders (waterschap, natuurbeheerders), in samenspraak met de inwoners, per regio een langjarig kap- en beplantingsplan voor wegen en dijken maken, om te voorkomen dat grote gebieden in één keer van al hun bomen worden ontdaan.
4. Continueer beleid om gebieden - waar mogelijk- beleefbaar te maken en te houden, voor zover de natuur dit toelaat. Denk daarvoor niet alleen aan wandel- en fietspaden, maar ook aan beleving op en rond het agrarisch bedrijf (bijv. theetuin en -pluktuinen, verkoop streekproducten, excursies etc.).
5. Versterk de handhaving om zo te voorkomen dat mensen de natuur vernielen of vervuilen.
6. Stel - net als de Provincie Zuid-Holland - een provinciaal adviseur ruimtelijke kwaliteit aan die gevraagd en ongevraagd adviseert over het behoud en het verder ontwikkelen van de landschappelijke kwaliteiten van Zeeland
7. Verken het lange termijnperspectief voor de Zeeuwse kustveiligheid. Verken alle opties en breng daarover het gesprek in de Zeeuwse samenleving op gang. Denk hierbij zeker ook aan nader onderzoek naar building with nature voor de kust.
8. Breng proefprojecten klimaatadaptatie op gang in relatie tot thema’s als kustveiligheid, verzilting en hittestress en maak hier ruimte voor in de onderzoeksprogramma’s van het Delta Climate Center.

ENERGIE BESPAREN

1. Voor woningen is besparing een absolute noodzaak in de strijd tegen energie-armoede. Juist de mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen, hebben hulp nodig om te besparen; dus raad, daad en geld. De provincie monitort de aanpak hiervan door gemeenten en springt waar nodig extra bij.
2. De Regionale Energiestrategie omvat een stevig programma om woningen te verduurzamen. Dat is het echte antwoord op de energie-armoede. Als het nodig is helpt de provincie de gemeenten om dat programma uit te voeren.
3. Ook in het domein van de mobiliteit is nog veel te winnen, het beleid van de provincie richt zich daarop en zoekt verbinding met nieuwe -fossielvrije- vervoersconcepten die meer vraag gestuurd en lokaal gedragen worden: deelauto’s, vervoer op maat, buurtbussen e.d.
4. De provincie geeft het goede voorbeeld door een snelle verduurzaming (isoleren, besparen) door te voeren voor alle eigen gebouwen en auto’s (inclusief die van de uitvoerende of 100% gesubsidieerde organisaties).
5. De provincie gaat via de omgevingsdiensten veel actiever en intensiever toezien op het handhaven van de energiebespaarplicht van bedrijven. Indien de extra door het Rijk beschikbare middelen daarvoor onvoldoende zijn, investeren we daar meer geld in.

SAMEN ENERGIE OPWEKKEN

1. We willen dat burgers veel sterker bij de besluiten over hernieuwbare energie betrokken worden, bijvoorbeeld via het organiseren van een burgerforum (zoals in de provincie Gelderland). We hechten er belang aan dat de duurzame droom voor iedereen bereikbaar is. Ons uitganspunt is dat iedere Zeeuw, ongeacht de inkomenssituatie, kan deelnemen aan lokale energiecoöperaties. De provincie neemt samen met de gemeenten het voortouw bij het organiseren van deze burgerparticipatie onder meer via de Regionale Energiestrategie 2.0 en verder.
2. In lijn met de afspraken uit het klimaatakkoord zetten we in op minstens 50% lokaal eigenaarschap van de opwek van duurzame energie op land. We onderzoeken de mogelijkheden voor zonneparken op land die een dubbeldoelstelling hebben: wateropvang, schaduwwerking, geluidswal, bescherming gewassen. Plannen voor zonneparken op water worden getoetst op effecten op waterkwaliteit en biodiversiteit.
3. We maken extra ruimte voor windenergie op goed inpasbare locaties. Daarbij treedt de provincie in overleg met gemeenten en worden zij gevraagd een representatieve bijdrage te leveren. In nieuw te realiseren windparken nemen inwoners en bedrijven deel en de omgeving van windparken profiteert.
4. We zijn tegen grootschalige opwek van energie op landbouwgrond. Voor zonneparken gebruiken we de zonneladder: eerst zon op dak en vervuilde of verweesde grond. We gebruiken alleen landbouwgrond als dit aantoonbaar noodzakelijk is om aan de klimaatafspraken te kunnen voldoen.
5. De provincie gebruikt de opbrengst uit de overwinst van PZEM om samen met de gemeenten (de andere aandeelhouders) een Zeeuws fonds op te richten ter stimulering van de verduurzaming, primair gericht op de huishoudens en bedrijven die dat het hardst nodig hebben.

FOSSIELE ENERGIE AFBOUWEN

1. De discussie over de rol van overheid en markt in onze energievoorziening is door de recente energiecrisis in volle gang. We houden de verkoop van de aandelen van de Sloecentrale daarom vooralsnog aan en organiseren een burgerdialoog over de toekomst van de energievoorziening in Zeeland, waarin publiek, privaat en coöperatief eigenaarschap een belangrijk thema is.
2. We ontwikkelen een toekomstgerichte visie op de energie intensieve industrie waarin we prioriteit geven aan maatregelen ‘aan de voorkant’ zoals het gebruik van circulaire grondstoffen, hernieuwbare energie, zoals groene waterstof, en minder energievretende productieprocessen. We stappen zoveel mogelijk af van end of pipe oplossingen, zoals CO2 opslag.
3. We zijn tegen de verdere verlenging van de levensduur van de kerncentrale in Borsele. Door deze pas in 2033 te sluiten is er voldoende ruimte om in de tussentijd de transitie naar duurzame energie te maken.
4. We zijn tegen de bouw van nieuwe kerncentrales: kernenergie is niet goedkoper dan duurzame energie en het is veel onveiliger voor de wijde omgeving. Daarbij levert het radioactief afval op dat nog 100 jaar in Borssele moet worden opgeslagen en voor de eindberging voor duizenden jaren daarna zijn nog geen oplossingen in beeld. Kernenergie is ook niet nodig in de transitie naar een duurzame energievoorziening. Zeeland heeft met het Sloegebied goede kaarten om een centrum te worden voor duurzame energie (offshore wind, waterstof).
5. Provinciale beleidsplannen en subsidieregelingen kennen een ‘energietoets’. De trits van de ‘trias energetica’ wordt daarbij toegepast: waar/hoe kan worden bespaard, waar/hoe kan duurzame opwek plaatsvinden en waar/hoe kan fossiele energie worden uitgefaseerd.
6. De provinciale organisatie is uiterlijk 2035 energieneutraal.

SAMEN DE ECONOMIE INZETTEN VOOR BREDE WELVAART

1. We stellen een provinciale taskforce in die erop toeziet dat iedere arbeidsmigrant gegarandeerd is van een eerlijk loon, fatsoenlijke huisvestiging en een menswaardige behandeling. De aanbevelingen van het Aanjaagteam Bescherming Arbeidsmigranten (Commissie Roemer) vormen hiervoor het startpunt.
2. Als provincie investeren we in de banen van de toekomst. Dat betekent dat wij stimuleren dat mensen zich laten opleiden of kunnen laten omscholen naar banen in de duurzame industrie. Dit doen we onder meer door ons onderwijsaanbod aan te passen op de behoefte aan arbeidskrachten in de duurzame industrie op korte en lange termijn.
3. De provincie neemt het voortouw in het verder ontwikkelen van scholing die goed aansluit bij de praktijk, in samenspraak met het onderwijs en bedrijfsleven. Denk aan een verdere ontwikkeling van het Beroeps begeleidende leerweg model (BBO) uit het MBO, zodat we arbeidskrachten met de juiste vakkundige kennis, sneller beschikbaar hebben voor de bedrijven.
4. De activiteiten als genoemd in de punten 3 en 4 zijn de basis voor een actieve regie vanuit de provincie om de werkgelegenheid die Zeeland biedt te transformeren naar nieuwe werkgelegenheid, passend in een duurzame economie. De in Zeeland aanwezige bedrijven, vooral de productiebedrijven, zullen met kracht worden gestimuleerd om via innovatie om te schakelen naar meer duurzame productiemethoden of zelfs om te schakelen naar andere eindproducten die meer passend zijn in een duurzame economie.
5. Er is in de recreatiesector geen ruimte meer voor structurele uitbreiding van overnachtingsmogelijkheden, gezien de druk die dit geeft op verkeer, voorzieningen en de natuur. We zetten in op het instandhouden van kleinschalige, duurzame en betaalbare vormen van verblijfsrecreatie en het verlengen van het seizoen. We willen een stop op de nieuwbouw van recreatiewoningen.
6. We stimuleren coöperatieve vormen van ondernemerschap in diverse sectoren waaronder de zorg. De provincie ondersteunt netwerkvorming van ZZP-ers en de vorming van broodfondsen als onderlinge vorm van sociale zekerheid. We zetten in op faciliteiten voor online werken: snel internet verder bevorderen en flexibele werkplekken in openbare ruimten.

DE  PROVINCIE INCLUSIEF EN DUURZAAM MAKEN

1. We willen dat de provincie laat zien dat iedereen welkom is in Zeeland en erbij hoort. De provincie doet dit door haar organisatie letterlijk en figuurlijk drempelloos te maken, nog meer in te zetten op een inclusief personeelsbeleid en in de interne en externe communicatie niemand uit te sluiten.
2. De provincie bevordert de uitvoering van het VN-verdrag handicap, onder meer via het programma Onbeperkt Meedoen en doet dat in samenspraak met gemeenten, bedrijven en maatschappelijke organisaties.
3. Iedereen mag zichzelf zijn, onafhankelijk van gender of geaardheid. De provincie ondersteunt initiatieven daartoe en maakt meer werk van haar status als regenboogprovincie. De provincie blijft op Coming-Outdag de regenboogvlag hijsen.
4. De provincie blijft vluchtelingen verwelkomen. Ze moet de gemeenten om tafel roepen en met hen afspreken hoe Zeeland zijn aandeel in de landelijke behoefte waar kan maken, door voldoende opvang in de gemeenten, zowel voor noodopvang, voor asielzoekers in procedure, als statushouders.
5. Het is van belang dat vluchtelingen zo goed en snel als mogelijk integreren. Daarbij helpen taalcursussen en het doen van betaald en vrijwilligerswerk. Iedere vluchteling (of gezin) moet een buddy kunnen krijgen. Vluchtelingenwerk Nederland wordt actief ondersteund.
6. De Provincie Zeeland biedt de komende statenperiode excuses aan voor haar rol in het slavernijverleden.
7. In het subsidiebeleid nemen we de mate waarin voorstellen duurzaamheid en inclusiviteit bevorderen op als criteria bij de beoordeling van aanvragen, voor zover deze daar nog geen deel van uitmaken.
8. We geven als provincie het goede voorbeeld via een duurzaam inkoop- en mobiliteitsbeleid en scherpen het Maatschappelijke Verantwoord Inkoop beleid aan. We zorgen bij de catering van evenementen voor een ruim aanbod van gezonde en plantaardige opties.
9. We zetten ons in voor een vuurwerkvrije provincie, uitgezonderd de door gemeenten aangewezen plekken waar vuurwerk wel mag worden afgestoken. Dit is veiliger voor mens en dier.

PARTICIPATIE BEVORDEREN EN EFFECTIEF BESTUREN

1. Bij de door de provincie te formuleren participatievisie willen we ervoor zorgen dat de kennis en kunde van burgers maximaal wordt benut door het instellen van burgerberaden. We beginnen met het instellen van ad -hoc burgerberaden bij de belangrijkste onderwerpen. Hiervoor betrekken wij externe organisaties, gespecialiseerd in het opzetten en begeleiden van dit soort processen.
2. Via een burgerforum laten we een representatieve groep Zeeuwen nadenken over belangrijke keuzes die we in Zeeland moeten maken rondom de energietransitie, ruimtelijke ordening, klimaatbeleid, OV, jongeren of andere onderwerpen die van belang zijn.
3. Via een burgerinitiatief stellen we burgers in staat om zaken op de agenda van Provinciale Staten te zetten
4. We kijken met een frisse blik naar de rol en status van overleg- en adviesorganen (Cultural Board, Economic Board, Campus Zeeland, Scheldemondraad, etc). We zorgen dat ze een eigenstandige positie hebben ten opzichte van het bestuur en politiek. We bevorderen een diverse en representatieve samenstelling van deze adviesorganen.
5. We investeren in het versterken van de inhoudelijke expertise van het provinciaal apparaat, direct en via samenwerking met andere provincies en in het opschroeven van de handhavingscapaciteit van de provincie zelf en de uitvoeringsdiensten.
6. We kijken kritisch naar de inhuur van externe, tijdelijke kwartiermakers, en procesmanagers en doen dit alleen wanneer de provincie op korte termijn zelf niet in staat is om dit te doen.
7. We maken beter gebruik van de beleidsevaluaties van de Rekenkamer Zeeland en zorgen voor een doorwerking van de bevindingen in het beleid. We zorgen voor voldoende middelen om de Rekenkamer en andere onderzoeksinstituten onafhankelijk beleidsonderzoek te laten doen.
8. We ondersteunen de kritische blik op het provinciaal beleid van pers en publiek door transparant te zijn in de informatievoorziening en adequaat en tijdig informatieverzoeken te beantwoorden,
9. We blijven investeren in een goede behartiging van de Zeeuwse belangen in Den Haag en Brussel, en doen dat in samenspraak met Zeeuwse gemeenten en waar nodig met andere provincies.
10. We blijven in samenspraak met gemeenten en het waterschap kijken naar de vraag hoe het openbaar bestuur in Zeeland zo democratisch en effectief mogelijk georganiseerd kan worden en bekijken op welke terreinen Zeeland een proeftuin voor nieuwe benaderingen kan zijn.

FINANCIËN VERDUURZAMEN

1. Om te zien hoe het beleid bijdraagt aan de brede welvaart nemen we in beleidsvoorstellen en de begroting de sociale en duurzaamheidsopbrengsten expliciet mee als beoordelingscriteria.
2. Het kabinet wil de provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting vervangen door andere provinciale belastinginkomsten. We willen dat daarbij gekozen wordt voor een  systeem waarbij de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, bijvoorbeeld via een provinciale OZB, toeristenbelasting en vestigingsheffing voor bedrijven.
3. We vragen de provincie haar financiën onder te brengen bij een duurzame bank.
4. De winsten van de PZEM worden mede benut voor de bestrijding van de energiearmoede bij huishoudens. Daarbij zoekt de provincie samenwerking met de gemeenten, zodat een Zeeuws-brede aanpak kan worden bereikt.