Voorzitter,

Hoe breng je je kijk op honderden pagina’s begroting en najaarsnota kort en krachtig over? Met een fragment uit een gedicht van Etwin Grootscholten. 

“Voelen voelt goed,

 Maar ik wil ook dat je wat doet”

Deze regels van de provinciedichter zijn gericht aan het gehele bestuur van Zuid-Holland. Het zou evengoed de weergave kunnen zijn van het gevoel van een Zeeuwse burger of een vertegenwoordiger uit de triple helix, de 3 O’s van onze provincie: ondernemingen, onderwijsinstellingen of overheden. Het geeft in ieder geval aardig weer hoe GroenLinks deze stukken beschouwt. 

Cijfers

De cijfers voelen goed. Ze kloppen, laten zien dat de financiële positie van de provincie er heel wat beter uitziet dan een aantal jaren geleden. Mede dankzij subsidies van het Rijk en Europa, die we deels voorzien van cofinanciering. Samen met andere overheden, bedrijven en instellingen. En de bijdragen vanuit de overige provincies voor de weeffout mogen we niet vergeten. 

Bovendien bewijst de door GroenLinks gewenste onafhankelijke controller zijn nut: dat napluiswerk leverde elk kwartaal positieve resultaten op naast  coronameevallers. Zo krijgen we als PS meer inzicht. Waarvoor dank. Die geldt eveneens voor de beantwoording van onze technische vragen en het vele werk dat gestoken is in deze begroting en najaarsnota. 

Maatschappelijke opgaven

Voorzitter, in 2021 zijn er – ondanks corona – de  nodige vorderingen gemaakt rond de grote maatschappelijke opgaven. Zichtbaar Zeeland en de klimaatadaptatie (KasZ) zijn vastgesteld, zoetwater en slimme mobiliteit volgen in december en later deze vergadering staat de Omgevingsvisie, de kapstok waaraan alle beleid de komende jaren getoetst gaat worden, op de agenda. Wanneer u – en met u GS – hier een goed gevoel over heeft, dan kan GroenLinks daar wel inkomen. Alleen nu achterover gaan leunen kan o.i. niet. 

Immers visies vaststellen is 1. Met de concrete uitwerkingen begint echter het eigenlijke werk. Voor GL blijft daarbij gelden: ambitie en tempo omhoog aub! Want juist daar horen we vaak van burgers, bedrijven, instellingen: we willen dat je wat meer doet! Velen zien niets, voelen zich ongehoord. Of ervaren effecten negatief waardoor draagvlak eerder afbrokkelt dan toeneemt, terwijl noodzaak van maatregelen wel (h)erkend wordt. 

Energie en klimaat

Een voorbeeld waar GroenLinks wil versnellen. Klimaatmarsen in Amsterdam, Glasgow, 300 over de hele wereld. Met tienduizenden tot 100.000 deelnemers.

Langere perioden van hitte, droogte en wateroverlast voelen we ook in Zeeland. En de zeespiegel stijgt rapper dan tot nu toe verondersteld werd. Hoe gaan we dat opvangen: nieuwe Deltawerken? Andere vormen van water opvangen en vasthouden? GroenLinks ziet hierin kansen voor Zeeland bij de uitwerking van de KasZ. Dat vereist wel durf. En veronderstelt kennisdelen, innoveren, samenwerking. 

Meer dan een jaar na vaststelling kregen we onlangs de eerste uitwerking te zien van de RES 1.0. Partners, maar ook de provincie zelf, zijn nog in het stadium van concretiseren. Niet iedereen kan zonnepanelen op zijn of haar dak betalen. Niet iedereen hoeft gelijk van het gas af. Maar vorig jaar gaf GS aan tempo te willen maken van isoleren, isoleren, isoleren van woningen.

VRAAG: kan GS concreet aangeven hoever het daarmee staat, met welk effect?

GS heeft afgelopen jaar veel stimulerend werk gedaan en waar mogelijk de weg gewezen voor bedrijven en belanghebbenden naar subsidies, regelingen etc. Zij blijft dit ook in 2022 doen omdat isoleren nog steeds het meest bespaart.

Voor kernenergie, waar de provincie niet overgaat, pleit driekwartdeel van GS hard genoeg.  

Over het Delta Kenniscentrum hebben we wel wat te zeggen. GroenLinks gaat voor onderzoek en toepassing van allerlei vormen van besparing en duurzame energie – zoals uit getij, zout/zoet, zeewier, algen etc. – inclusief ruimte voor proeftuinen. GroenLinks ziet hier grote kansen voor Zeeland.

VRAAG: Wil GS toezeggen zich daar eveneens volop voor te gaan inzetten bij de realisatie van het DKC? De gedeputeerde uit zich duidelijk: ja.

Daarnaast kijkt GroenLinks uit naar de concretisering van de CO2-effecten van de provinciale maatregelen t.b.v. het klimaat en de energie. Wat mijn fractie betreft starten we in 2022 z.s.m. de RES 2.0. De CO2-reductie in 2030 moet minimaal naar 55%. Zeeland liep voorop, maar loopt nu achteraan. 

GS erkent dit en geeft aan te willen doen wat moet. Dus inderdaad z.s.m. die nieuwe strategie – lees vooral duidelijk aangescherpte doelen – bespreken. PS dient die RES 2.0 dan ook z.s.m. vast te stellen opdat verder gegaan kan worden met de concrete uitwerkingen. Daar gaat het om wil je die klimaatdoelen halen. 

Natuur, biodiversiteit en circulaire economie

GroenLinks zet in op meer vergroening. Van o.a. de landbouw met meer aandacht voor de biodiversiteit en oog voor natuur. GroenLinks is blij dat haar initiatief om te komen tot rendabele voedselbossen onlangs geleid heeft tot cofinanciering voor het op een na grootste voedselbos van Nederland nabij Brouwershaven. Jammer dat er (nog) geen steun is voor Zeeuwse boeren en ondernemers, die hiervoor graag een concreet Zeeuws hulploket willen. Daartoe dien ik een motie in.

GS vermoedt dat zij al veel doet in deze (en dat de grootste belangstelling toch uitgaat naar minder grote voedselbossen; hulp komt al via SLZ). Gedeputeerde geeft aan graag in contact te blijven om te bezien wat evt. nog meer mogelijk is t.b.v. grotere voedselbossen. Raadt motie af > teruggetrokken. Toezegging ok.

Zeeland geldt als de bakermat voor biobased en circulaire economie. Maar ook hier horen we vaak: waarom doe je niet meer? Natuurlijk, SDR wordt vaak aangehaald. Maar innovaties en toepassing voor hergebruik of natuurlijke grondstoffen is ook voor het MKB een uitdaging. Daarom ziet GroenLinks wel een oplossing in de aanpak van de provincie Noord-Holland. Hiervoor dien ik een motie in. 

GS geeft aan dat Zeeland Noord-Holland juist gestimuleerd is door de wijze van aanpak van Impuls Zeeland. Over en weer is hierover inmiddels contact. Geopperd wordt om (na corona) nog eens een bezoek te brengen aan Impuls om te zien hoe dit ondertussen in praktijk gaat. Ok. Motie teruggetrokken.

Groot risico, noodzaak voorzieningen en acties op korte termijn

Voorzitter, mijn fractie weet prima waar zij zich voor in wil zetten de komende tijd: een betere balans tussen economie, ecologie en het welzijn van mens en dier. Veel mensen houden het gevoel dat teveel gericht is op het grote bedrijfsleven, de grote steden.

Daarom zal GroenLinks zich inzetten voor brede welvaart met kansen voor publieke voorzieningen, ook in de kleine kernen met zeker ook aandacht voor goede OV-bereikbaarheid, eerlijke prijzen voor boeren, stimuleren van coöperatief samenwerken, regio’s verbinden (ook met de buren) en de kwaliteit van wonen, werken en verblijven in Zeeland verder vergroten. 

Hoe? Niet alleen bij de uitwerkingen van die genoemde opgaven. Maar ook bij o.a. de woonagenda, het behoud en de versterking van de natuur, landschappen, karakteristiek erfgoed en een gezond leefmilieu.

Milieu en cultuur

En dat voorzitter brengt mij bij de laatste 2 belangrijke pijlers voor GroenLinks. Het milieu en de cultuur (het cement van de samenleving en smeermiddel voor al deze wensen en acties). 

Gelukkig zien we meer en meer dat niet alleen GroenLinks vindt dat verdere vervuiling van lucht, water en bodem moet stoppen. Zeker bij de vervuiling van de Westerschelde! GroenLinks is er wel klaar mee telkens verrast te worden door andere overheden met nog meer PFAS vervuilingen of verrassingen uit het provinciearchief. Die vervuiling dient z.s.m. te stoppen en daartoe zouden we het heft weer meer in eigen hand moeten nemen. Daarom is GroenLinks graag mede-indiener van een motie van de SP, later deze vergadering. GroenLinks stelt voor in een van de eerstvolgende commissies door te vragen n.a.v. de expertmeeting en het vervolg daarop. Dat wordt hoog tijd o.i. 

VRAAG: zijn GS en PS daartoe bereid?

GS is het helemaal eens met GroenLinks (e.a. partijen die hier naar vroegen). Nog voor de eerstvolgende commissie Ruimte (26 nov a.s.) volgt een laatste update om PFAS dan te kunnen bespreken. De motie van de SP om de regie en het gezag meer in eigen hand te nemen haalde het niet (GroenLinks was mede-indiener).

Het belang van goed toezicht en handhaving bij allerlei milieuzaken blijft voor GroenLinks een zeer belangrijk punt voor de komende jaren. Mijn fractie wil  Zeeland schoon, gezond en veilig gaan maken met een milieudienst die voor die taken voldoende is toegerust. Hierin mogen en kunnen we zeker niet achteroverleunen. GroenLinks zal de ontwikkelingen rond dit dossier, de RUD en alle andere dossiers kritisch blijven volgen.   

Tot slot die cultuurpijler: GroenLinks kijkt uit naar de ontwikkelagenda. 

En komt nu vast met een motie die vraagt om de aanstelling van een gelegenheidsprovinciedichter. Hoe mooi zou het zijn wanneer alledaagse of bijzondere gebeurtenissen in het Zeeuwse op een hele andere manier onder de aandacht worden gebracht dan met dikke boekwerken, tabellen en factsheets.

En wanneer iedereen daardoor ziet wat je doet, voelt dat extra goed!   

Na overleg met andere partijen – en de gedeputeerde – heeft GroenLinks de motie verbreed tot gebruik making van kunstenaars uit de gehele sector. Dit leverde mede-indieners op uit het linkse smaldeel van PS, maar niet genoeg stemmen. 

GroenLinks heeft ingestemd met de begroting 2022 en de najaarsnota 2021.

Van amendementen en moties die GL mede-ingediend heeft haalden die van het CDA het voor meer participatie alsook die over natuurlijke plaagbestrijding zoals ook de cultuurbus voor scholieren structureel geborgd is (motie PvdA).